《སྔོན་བྱོན་མཁས་པའི་ངག་རིག་རིན་ཆེན་གཏེར་མཛོད》ཅེས་པའི་དཔེ་ཚོགས་འདི་ནི། མཚོ་སྔོན་དགེ་འོས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་རིན་ཆེན་བཀྲ་ཤིས་དང་། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གི་ཞུ་ཆེན་པ་བསོད་ལོ། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་རིན་ཆེན་རྡོ
ཉེ་ལམ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཙོ་ཆེའི་དཔེ་དེབ་པར་སྐྲུན་ལས་གཞི《སྔོན་བྱོན་མཁས་པའི་ངག་རིག་རིན་ཆེན་གཏེར་མཛོད》ཅེས་པའི་པོད་ཆེན་ཉི་ཤུའི་བདག་ཉིད་ཅན་དེ་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་སྐྲུན་འགྲེམ་སྤེལ་བྱས།
གློག་བརྙན་འདི་ནི་སློབ་ཆུང་འགྲིམ་པའི་བྱིས་པ་དབང་གྲགས་ཀྱིས་ཉིན་མཚན་དུས་དྲུག་ཏུ་རང་ཉིད་ལ་ཆུ་ལྷམ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་འཐོབ་པར་རེ་ལྟོས་ཆེན་པོ་བྱས་མཐར་དོན་སྨིན་བྱུང་ནའང་། ཆུ་ལྷམ་ཆུང་ཆུང་ཐོབ་རྗེས་ཆར་བ་དུས་ལྟར་མ་བབས་པར་དབང་གྲགས་ཀྱིས་སླར་ཡང་ཆར་བ་ཞིག་འབབ་པར་རེ་ལྟོས་ཆེན་པོ་བ
པདྨའི་གངས་ལྗོངས་བོད་ཇ་ལ་སྐབས་གསུམ་པའི་ཀྲུང་གོའི་ནགས་ཚལ་ཟས་རིགས་ཉོ་ཚོང་དངོས་མང་སྟོན་ཚོགས་སྟེང་གསེར་གྱི་བྱ་དགའ་ཐོབ། ཟླ8པའི་ཚེས11ཉིན། མཚོ་སྔོན་པདྨ་རྫོང་གི་གངས་ལྗོངས་བོད་ཇ་ཧྲང་ཧའེ་ནས་གཉེར་བའི་སྐབས་གསུམ་པའི་ཀྲུང་གོའི་ནགས་ཚལ་ཟས་རིགས་ཉོ་ཚོང་བཤམ་སྟོན་ཚོགས་འདུ
ཟླ8པའི་ཚེས3ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོར་རྒྱལ་ཡོངས་བོད་ཡིག་སྨྱན་སྦྱོར་མཐུན་སྦྱོར་ཚོགས་འདུ་སྐབས་ཉི་ཤུ་པ་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མཚོ་ལྷོ་ཁུལ་བོད་ཡིག་ཆ་འཕྲིན་ལག་རྩལ་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་སུ་འཚོགས། ཐེངས་འདིའི་ཚོགས་འདུ་ནི་རྒྱལ་ཡོངས་བོད་ཡིག་སྨྱན་སྦྱོར་མཐུན་སྦྱོར་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་གཙ
《བུ་མོར་སྤྲིངས་པའི་འཕྲིན་ཡིག40》ཞེས་པ་ནི་སྐུ་ཞབས་ཝུའུ་ཅུན་གྱིས་ཨ་རིར་སློབ་གྲྭ་འགྲིམས་བཞིན་པའི་རང་གི་བུ་མོ་གཉིས་ལ་སྤྲིངས་པའི་འཕྲིན་ཡིག་བཞི་བཅུ་སྟེ། དེབ་ཧྲིལ་པོ་མི་ཚེའི་མཚན་ཉིད་རིག་པ་དང་། འཇིག་རྟེན་དཔྱོད་པའི་བློ་མིག རྒྱུ་དང་ནོམ་པའི་ལྟ་སྟངས། མི་དང་མིའི་འབྲ
ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་དྲ་བའི་འཕྲིན། བཀའ་འབུམ་རྒྱལ་གྱིས་བརྩམས་པའི《སྨར་ཚང་བཀའ་བརྒྱུད་ཀྱི་དར་རྒུད་ལོ་རྒྱུས་ལ་དཔྱད་པ》ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་དེ། ཉེ་བར་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་སྐྲུན་བྱས། 《སྨར་ཚང་བཀའ་བརྒྱུད་ཀྱི་དར་རྒུད་ལོ་རྒྱུས་ལ་དཔྱད་པ》ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་ཀྱི་
བོད་ཀྱི་ཆུང་འབྲིང་སློབ་མའི་བསླབ་ཕྱིའི་ཀློག་དེབ《གངས་རྒྱན་ན་ཆུང་ཤེས་བྱའི་དཔེ་མཛོད》(ཁག་གཉིས་པ)པར་སྐྲུན་འགྲེམ་སྤེལ་བྱས།
ཉེ་ཆར། བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་འབུམ་རམས་པ་སྟེ། སྔ་འགྱུར་བསྟན་པའི་གཙུག་རྒྱན་འཇུ་མི་ཕམ་རིན་པོ་ཆེའི་ཁྲིད་ལུང་མན་ངག་གི་རྒྱུན་བར་མ་ཆད་པར་བུམ་པ་གང་བྱོའི་ཚུལ་དུ་མངའ་བའི་མཁས་དབང་འཇུ་ཚེ་སྟོབས་ལགས་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་པོད་གསུམ་གྱི་བདག་ཉིད་ཅན་དེ་སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་ས
ཉེ་ཆར། སློབ་གསོ་རིག་པའི་བོད་ཀྱི་འབུམ་རམས་པ་ཐོག་མ། སི་ཁྲོན་དགེ་འོས་སློབ་ཆེན་གྱི་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་དཔལ་ལྡན་ཉི་མ་ལགས་ཀྱི་རིག་གཞུང་བརྩམས་དེབ་《སྤྱི་ཚོགས་རྣམ་བཤད།——དཔལ་ཡོན་གྱི་གྲུབ་ཚུལ་དང་རྣམ་པ》ཡི་བོད་འགྱུར་མ་ངེད་སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་དཔེ་སྐྲུན་འག
སངས་རྒྱས་བསྟན་པ་མུན་པའི་སྨག་རུམ་ནང་།།ལྷུང་ནས་རིན་ཆེན་ཚེ་སྲོག་ཆད་ཉེན་དུས།།མཁྱེན་རྒྱ་སྡེ་སྣོད་གསུམ་ལ་ཐོགས་མེད་པའི།།བསྟན་པའི་མེ་རོ་གསོ་མཛད་གང་ལ་འདུད།།
༧རྗེ་ལྷོ་བྲག་རིན་པོ་ཆེ་བློ་བཟང་ཆོས་འཕེལ་རྒྱ་མཚོ་ངག་དབང་བསྟན་པའི་དབང་ཕྱུག་མཆོག་ནི།རབ་བྱུང་བཅུ་བཞི་བའི་ས་རྟ་སྟེ་སྤྱི་ལོ1858ལོར་ཧོར་བདེ་ཆེན་དུ་ཡབ་ཚེ་རིང་དབང་རྒྱལ་དང་།ཡུམ་དབང་ཆེན་སྐྱིད་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་ངོ་མཚར་བའི་ལྟས་དང་བཅས་ཏེ་འཁྲུངས།
༧ བདེ་ཆེན་པཎྜི་ཏ་ངག་དབང་འཇམ་དབྱངས་དཔལ་ལྡན་མཆོག་ནི། བོད་རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ཆུ་འབྲུག་སྟེ་སྤྱི་ལོ་(1712)ལ་མགར་རྩེ་བོ་ཝི་ཏིའི་ནང་ཚན་བདེ་ཆེན་འབྲོག་རུ་ལས་ཆད་པའི་སྟག་རིང་ཁེ་བོ་ཚང་ནས་འཁྲུངས།
གྲུབ་པའི་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོ་དཀའ་བཅུ་བ་དཔོན་སློབ་ཀུན་དགའ་ཆོས་འཕེལ་རྒྱ་མཚོ་མཆོག་ནི། རེབ་གོང་གསེར་མོ་ལྗོངས་ཀྱི་ཧོར་ཕ་བཞིའི་ཉིན་དུ་ཡབ་མགོན་ཤུལ་ཚུལ་ཁྲིམས་དར་རྒྱས་དང་ཡུམ་ཧོར་དཔོན་པོ་ཀླུ་རྒྱལ་བྱམས་ཀྱི་སྲིང་མོ་བཀྲ་ཤིས་སྒྲོལ་མ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་སྐུ་འཁྲུངས།
གཡུ་ཐོག་གསར་མ་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་ཞེས་པ་ནི། སྔར་གྱི་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་རིགས་ལས་མཆེད་པའི་གདུང་རབས་བཅུ་གསུམ་པ་ན། གཙང་ཉང་སྟོད་ཀྱི་སའི་ཆ་སྒོ་བཞི་(1)རེ་ཐང་དུ་ཡབ་གཡུ་ཐོག་ཁྱུང་པོ་རྡོ་རྗེ་(2)དང༌། ཡུམ་པདྨ་འོད་ལྡན་གྱི་སྲས་སུ་དགེ་ལེགས་ཀྱི་མཚན་མ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་དང་བཅས་རབ
གཙུག་ལག་ཁང་ནི་བོད་ཀྱི་བཙན་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་བལ་བཟའ་ཁྲི་བཙུན་དང། རྒྱ་བཟའ་འུན་ཤིང་ཀོང་ཇོ་ཁབ་ཏུ་བསུས་རྗེས་བོད་ཀྱི་ངལ་རྩོལ་མི་དམངས་ཀྱིས་གཙོ་བཞུགས་བྱས་ཏེ་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བདུན་པའི་དུས་དཀྱིལ་དུ་གསར་དུ་བསྐྲུན་པ་ནས་དབར་མི་ལོ་ཆིག་སྟོང་ལྷག་ཙམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད
མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་སྡོད་ཁང་དང་གྲོང་གསེབ་འཛུགས་སྐྲུན་ཐིན་གྱི《ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་ཁྲོམ་ཁུལ་དང་ལོ་རྒྱུས་བཟོ་སྐྲུན་སྤྱི་བསྒྲགས་སྒོ་བྱང་བཀལ་བ་དང་དེ་བཞིན་ལོ་རྒྱུས་བཟོ་སྐྲུན་གྱི་ཐིག་ལེན་རིས་འབྲིའི་ཡིག་ཚགས་བཟོ་བའི་ལས་དོན་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བའི་སྐོར་གྱི་བརྡ་ཐོ》(མ
པཎ་ཆེན་ཤངས་སྡེ་དགོན་ཕན་བདེ་ཆོས་འཁོར་གླིང་ནི་མཚོ་ནུབ་ས་ཁུལ་གྱི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་དགོན་སྡེ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གོང་མ་ཆན་ལུང་ཁྲི་ལོ་བཞི་བཅུ་ཞེ་བཞི་བཞེས་པའི་(སྤྱི་ལོ་1780)ལོར་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་དྲུག་པ་བློ་བཟང་བསྟན་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་གསར་དུ་བཏབ།
༄༅།། དེ་ཡང་སྐུ་མཁར་མ་རུ་ཞེས་པའི་མིང་ལ་ཕ་བོང་ཁ་ཡང་ཟེར། དེ་ནི་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་བྱང་གི་ཉེ་འགྲམ་ཉང་རུ་ཁུལ་དུ་ཡོད་ཅིང་། དུས་རབས་བདུན་པའི་ནང་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་རི་བོ་གྲུ་དམར་ཐོག་བཞེངས་པ་དང་། དུས་མཚུམས་ཉང་རར་ཕོ་བྲང་གཞན་ཞིག་བཏབ་གནང་ཞིང་། དེ་ནི་ལོ་རྒ
དོན་ཚན་དང་པོ། དེང་རབས་ཚན་རིག་གི་འབྱུང་ཁུངས། ད་ལྟ་སློབ་གྲྭ་ཆུང་འབྲིང་དང་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་སོགས་སུ་ཚན་རིག་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཅན་ཞིག་མིན་པའི་ཚུལ་དུ་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་བཞིན་ཡོད། སློབ་དེབ་སྣ་ཚོགས་སུ་ཐབས་བརྒྱ་ཇུས་སྟོང་གིས་ཚན་རིག་གི་བསམ་བློ་གསལ་འགྲེལ་དེ་ཚན་རིག་གི་ལ
ཚན་རིག་ནི་ཅི་ཞིག་ཡིན་ཞེ་ན། དྲི་བ་དེ་མཐོང་མ་ཐག་ལན་འདེབས་སླ་བའི་ཚོར་སྣང་ཞིག་འབྱུང་སྲིད་དེ། ཚང་མས་ཤེས་གསལ་ལྟར། དངོས་ལུགས་དང་རྫས་འགྱུར། སྐྱེ་དངོས་རིག་པ་སོགས་ནི་ཚན་རིག་གི་ཁུངས་སུ་གཏོགས་པའི་རིག་གནས་ནང་ཚན་ཡིན།
གླེང་གཞི། དེ་ཡང་རང་རེ་གངས་ཅན་ལྗོངས་ཀྱི་རིག་གནས་ཆེན་པོ་ལྔའི་ཡ་གྱལ་དུ་གྱུར་པའི་ལོག་སྨྲ་ཚར་གཅོད་ཀྱི་གཞུང་ཆེན་གཉིས་ལས་གཙོ་བོར་དོན་གྱི་འཁྲུལ་བ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་ཚད་མ་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ནི་བོད་ཀྱི་གཞུང་ཆེན་བཀའ་པོད་ལྔའི་རིག་པའི་བང་མཛོད་འབྱེད་པའི་ལྡེ་མིག་ལྟ་
[ནང་དོན་གནད་བསྡུས] དཔྱད་རྩོམ་འདིར་ཉེ་བའི་ལོ་ངོ་བརྒྱའི(1916—2016)ཏུན་ཧོང་བོད་ཡིག་གི«ཚེ་དཔག་ཏུ་མྱེད་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་མདོའི»ཡིག་ཆ་རྣམས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་ཞིབ་འཇུག་གནས་ཚུལ་དཔྱད་གླེང་དང་། མ་འོངས་པའི་ཞིབ་འཇུག་གི་ཁ་ཕྱོགས་དང་དེའི་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་སྐོར་ལ་ར
ང་ཚོས་རིག་གནས་གང་ཞིག་གི་ཁུངས་དང་རྩ་བ་བཙལ་ན་དངོས་ཡོད་ལས་འདས་པའི་ལྐོག་གྱུར་གྱི་གནས་ཤིག་ཡིན་པ་སྟེ། མིའི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་འཕེལ་བའི་ཆོས་ཉིད་ཀྱིས་ཐག་བཅད་པ་ཞིག་རེད། འཇིག་རྟེན་གྱི་ཆོས་ཉིད་ལ་ངོས་འཛིན་ཟབ་མོ་མ་ཐོབ་པའི་གནའ་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཉི་ཟླ་སྐར་གསུམ་དང་ཉི་སྒྲི
ཧ་ལམ་ལོ་ངོ་དུང་ཕྱུར135ཡི་སྔོན་དུ་འབར་གས་ཆེན་པོ(Big Bang)བྱུང་རྗེས། རྡུལ་རྫས་དང་ནུས་པ། དུས་དང་ཁམས་སོགས་ཡོད་པར་གྱུར་ཞིང་། འཇིག་རྟེན་ཁམས་ཆེན་པོའི་གཞི་རྩའི་དངོས་པོ་དང་དེར་འབྲེལ་ཆོས་ཉིད་སྐོར་གྱི་གཏམ་རྒྱུད་ལ་དངོས་ལུགས་ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན།
ཡོ་ཝལ•ནོ་ཡ•ཧ་ར་རི་ནི1976ལོར་དབྱི་སི་རལ་ནས་སྐྱེས་ཤིང་། 2002ལོར་ཨོ་ཁི་སི་ཧྥོ་དི་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ(Oxford University)ཡི་ལོ་རྒྱུས་རིག་པའི་འབུམ་རམས་པའི་བསླབ་གནས་ཐོབ་ཐང་ཐོབ།
ཨོཾ་སྭ་སྟི། བྱ་དཀའི་སྤྱོད་པ་འབུམ་ཕྲག་གིས།།ཟག་མེད་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་བརྙེས་ཏེ།།འཕྲིན་ལས་ཉི་ཟླ་འབར་བའི་གཟིས།།རྨོངས་སེལ་ཤཱཀྱ་སེང་གེར་འདུད།།དགེ་མ་མངོན་དགའ་འོ་མའི་མཚོའི།།ངང་མོ་བསིལ་བའི་རྔ་ཡབ་ཅན།།ལེགས་གསུང་དྲི་ཟའི་རྒྱུད་མང་གླུས།།དྲན་པའི་རི་དྭགས་འཛིན་པ་སྩོལ།།བྱེ་བ
འདི་སྐད་བདག་གིས་སློབ་དཔོན་གྱིས་བཤད་པ་ཐོས་པ་ན། ཡུལ་འདིའི་གཙུག་ལག་ཁང་བྲུ་ཉ་ཞེས་བྱ་བའི་དགྲ་བཅོམ་པ་དགེ་འདུན་འཕེལ་ཞེས་བྱ་བ་གསུམ་རིག་པ་མངོན་པར་ཤེས་པ་ཐོབ་པ། རྣམ་པར་ཐར་པ་བརྒྱད་ལ་བསམ་གཏན་པ་ཞིག །དུས་གཞན་ཞིག་ན་སློབ་མ་ཞིག་དང་ཐབས་ཅིག་ཏུ་དབྱར་ཟླ་བ་གསུམ་འཇིག་ཚོགས་ཀྱི་རི
སྤྱིར་ནི་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་ལ། །དབྱངས་དང་གསལ་བྱེད་གཉིས་སུ་དབྱེ། །དབྱངས་ཡིག་ཨི་ཨུ་ཨེ་ཨོ་བཞི། །གསལ་བྱེད་ཀ་སོགས་སུམ་ཅུ་ཡིན། །
རྒྱ་གར་སྐད་དུ། བོ་དྷི་ས་ཏྭ་མ་ཎི་ཨ་བ་ལི། བོད་སྐད་དུ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ནོར་བུའི་ཕྲེང་བ། ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །བླ་མ་རྣམས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །དད་པའི་ལྷ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །ཐེ་ཚོམ་ཐམས་ཅད་སྤང་བྱ་ཞིང་། །བསྒྲུབ་ལ་ནན་ཏན་གཅེས་སུ་བྱ། །གཉིད་རྨུགས་ལེ་ལོ་རབ་སྤང་ཞིང་། །
ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། ། བླ་མ་རྣམས་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །དད་པའི་ལྷ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །
འཇིགས་མེད་སྟོབས་བཅུ་མངའ་བའི་མདོ་རྒྱུད་ལུགས་བཟང་ཀཻ་ལ་ཤ་ཡི་རི་སུལ་རྟག་ཏུ་སྐྱོང་། །དྲི་མེད་ལུང་དང་རིགས་པའི་ལུས་རྩལ་དར་བབ་ཕས་རྒོལ་འབུམ་སྡེ་གནོན་པའི་གད་རྒྱངས་ཅན། །ཟླ་མེད་བློ་གྲོས་མཆོག་གི་གཡུ་རལ་ཁུར་འཆང་གཞན་ཕན་ལྷག་བསམ་རང་མདངས་དུང་ལས་དཀར། །དཔག་མེད་སྐལ་ལྡན་རི་སྐྱ
མདོ་སྔགས་ཆོས་ཚུལ་གདོང་ལྔ་འབར་བའི་ཁྲི་ལ་འདོད་དགུར་དབང་སྒྱུར་ཞིང་།།མ་ལུས་ཆོས་ཀུན་ཅིག་ཅར་མཁྱེན་པའི་འདྲེན་བྱེད་སྟོང་ཕྲག་རྣམ་པར་གཡོ། །ཁམས་གསུམ་ལུས་ཅན་འཆི་མེད་ཚོགས་ཀྱི་ཟུར་ཕུད་མཛེས་པའི་རྒྱན་དམ་པ།།མཚུངས་མེད་རྣམ་འདྲེན་ལྷ་ཡི་དབང་བོའི་ཞབས་སེན་གསེར་གྱི་པདྨོའི་དྲུང་།
འཇམ་དབྱངས་ངུར་སྨྲིག་ཟློས་གར་ཙོང་ཁ་པའི། །ཕྲ་ཞིབ་རིགས་ལམ་རྡོ་རྗེ་ཟེགས་མའི་མཚོན། །གངས་ཅན་ལོག་སྨྲའི་གཤེད་དུ་གདེངས་པའི་གཏམ། །འཛམ་གླིང་བློ་ལྡན་སྐྱེ་བོའི་ངག་ན་མཛེས། །
1.འཇང་དགུན་ཆོས་ཀྱི་མཚན་བྱུང་སྟངས། འཇང་དགུན་ཆོས་ཞེས་པའི་ཆོས་ཐོག་ཆེན་པོ་འདི་ནི་ཆེས་སྔ་མོ་ཞིག་ནས་བོད་དུ་དར་ཞིང་། དེ་ཡང་རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཕྱག་སྲོལ་ཞིག་ཡིན། མཚན་གཞན་ལ་འཇམ་དབྱངས་དགུན་ཆོས་ཞེས་ཀྱང་ཟེར་ལ་དེ་ནི་ཕལ་ཆེར་འཇང་དགུན་ཆོས་ཞེས་པ་སྒྲ་དག
བདུད་རྩི་ལྔ་ལུམས་ནི་དཔྱད་ལྔའི་ནང་ཚན་གྱི་འཇམ་དཔྱད་ཀྱི་ལེའུ་གཅིག་ཡིན་ལ། དེར་འཇམ་དཔྱད་ཅེས་བྱ་བ་ནི་ལུས་ཀྱི་ཕྱི་ནས་ཐད་ཀར་སྤྱད་པར་བརྟེན་ནས་ནད་ཞི་ཞིང་འཇོམས་པར་བྱེད་པས་ན་དཔྱད་ཅེས་བྱ་ཞིང་། དེ་སྤྱོད་པའི་ཚེ་ན་ཡང་ནད་པར་མི་བཟོད་པའི་ཟུག་རྔུ་དང་ཚོར་བ་ཆེར་མེད་པས་
མཚོ་སྔོན་ཧན་ཧི་སྐྱེ་དངོས་ཚན་རྩལ་མ་རྐང་ཚད་ཡོད་ཀུང་ཟི་དང་འབྲི་སྟོད་རྫོང་གཉིས་ཀྱིས་ཞིང་ལས་འདེབས་འཛུགས་ཉོ་བསྡུ་བྱེད་པའི་ཚོང་ཐོའི་ཐད་གྲོས་མཐུན་གན་རྒྱ་བཞག་པ། ཟླ4ཚེས25ཉིན་འབྲི་སྟོད་རྫོང་དང་མཚོ་སྔོན་ཧན་ཧི་སྐྱེ་དངོས་ཚན་རྩལ་མ་རྐང་ཚད་ཡོད་ཀུང་ཟི་གཉིས་ཀྱིས་ཞ
སྤྱིར་བོད་ཡུལ་དུ་གནས་རི་གྲགས་ཅན་བགྲང་གིས་མི་ལངས་པ་ཡོད་མོད། འདིར་གཙོ་ཆེ་བ་འགའ་ངོ་སྤྲོད་པར་བྱ།
ཚེ་རིང་རྣམ་དྲུག་ནི། བྲག་ཚེ་རིང་དང་། མི་ཚེ་རིང་། ཆུ་ཚེ་རིང་། བྱ་ཚེ་རིང་། རི་དྭགས་ཚེ་རིང་བཅས་སོ། འདི་དག་ནི་བོད་ལས་སྟོང་ཁུན་ལུགས་ཀྱི་རི་མོ་ལ་སྤྱོད་སྒོ་ཆེ་ཞིང་ནང་རྟེན་ཁྱབ་ཆེ་བ་ཞིག་སྟེ། ཚེ་ལོ་དཔག་མེད་ཀྱི་རང་གཟུགས་ཡིན།
བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད་མངོན་པའི་གུ་གེ་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ཡུལ་ནི། རགས་པའི་དབང་དུ་བྱས་ན་བོད་ཡུལ་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་ཞེས་གྲགས་པའི་སྟོད་མངའ་རིས་ཀྱི་སའི་ལྟེ་བ་ཡིན།
ས་མིང་གིས་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་ཁྲོད་དེ་སྔའི་ཡིག་ཚང་ནང་གི་ས་མིང་དག་ད་ལྟའི་ཡུལ་དངོས་ཀྱི་ས་མིང་ལ་ཐོད་གཏུགས་ཐུབ་ཚེ་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་རྙིང་ནང་གི་ས་ཆ་དེ་དག་ད་ལྟའི་གནས་ཡུལ་གང་དུ་ཡིན་པར་ཤེས་རྟོགས་བྱ་ནུས་ལ། ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་ནང་གི་ས་མིང་ལ་བརྟེན་ནས་གནའ་བོའི་ཡུལ་ལུང་
དེ་ཡང་ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆར་གསལ་བའི་ཆེས་གནའ་བོའི་རྒྱལ་ཕྲན་སིལ་མའི་ཁོངས། ཡུལ་བྱང་ཀའ་སྣམ་བརྒྱད་ཅེས་གསལ་བོ་ཡོད།
བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་རིག་གནས་དེ་གནའ་སྔ་མོའི་དུས་ནས་དར་ཡོད་པ་དང་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་དུས་རབས༢༠པ་ནས་དུས་རབས༨པའི་བར་གྲུབ་ཟིན་ཡོད།
དཔྱད་རྩོམ་འདིའི་ནང་དུ་འདར་ལོ་ཙཱ་བའི་དབྱངས་ཅན་བྱཱ་ཀ་ར་ཎའི་འགྲེལ་བ་གསལ་ལྡན་དང་མཁན་ཆེན་ཁྲོ་རུ་ཚེ་རྣམ་མཆོག་གི་དབྱངས་ཅན་སྒྲ་མདོའི་འགྲེལ་བ་གཉིས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་རྩོམ་བསྒྱུར་གྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་གསལ་སྟོན་དང་། ཁྱད་པར་དུ་བསྟན་བཅོས་དེ་གཉིས་ལས་སྒྲ་མཚམས་སྦྱོར་ལྔ་བའི་ནང་ཚན་དབྱ
འདིར་བོད་ཀྱི་རྣམ་ཐར་དང་རྟོགས་བརྗོད་རྩོམ་རིག་སྐོར་གྱི་བྱུང་རབས་དང་དེའི་གོ་དོན། བསྟན་པ་སྔ་དར་དང་ཕྱི་དར་གཉིས་ཀྱི་རྣམ་ཐར་འབྲི་སྟངས་ཀྱི་འགྱུར་མཚམས། གཞན་ཡང་། རང་རྣམ་གྱི་བྱུང་རིམ་དང་དེའི་དགེ་མཚན་སོགས་དཔྱད་གཞི་ཁུངས་མ་དང་བསྡུར་ནས་དཔྱད་འཇོག་བྱས་ཡོད།
སྒྲུང་པ་སྐལ་བཟང་གྲགས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བཞུད་ལམ་དང་སྒྲུང་བཤད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་སྐོར་གླེང་བ།
རྩོམ་ཡིག་འདིའི་ནང་དྲ་རྒྱའི་དྲག་ཤུགས་འཇིགས་སྐུལ་སྒྲ་བརྙན་གྱི་གོ་དོན་དང་ཡོང་ཁུངས། ཁྱད་ཆོས། གནོད་འཚེ། དེ་མིན་འབྲེལ་ཡོད་བཅའ་ཁྲིམས་དང་ཁྲིམས་སྲོལ་གྱི་གཞི་འཛིན་ས་བཅས་ལ་དབྱེ་ཞིབ་རགས་ཙམ་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། དྲ་རྒྱའི་དྲག་ཤུགས་འཇིགས་སྐུལ་གྱི་སྒྲ་བརྙན་བརྒྱུད་གཏོང་བྱེད་པའི
དེ་ཡང་བགྲང་བྱ་ཕལ་ཆེར་ཉིས་བརྒྱ་ཉེ་བའི་དཔའ་ལུང་ས་ཁུལ་གྱི་རུ་མང་སྐྱེར་བ་ཁ་སོ་ཚོ་བའི་བཀྲ་ཤིས་ཚེ་བརྟན་དང་ཀླུ་མོ་མཚོའི་བུ་དང་བུ་མོ་དགུའི་སྐྱེས་རབས་ལོ་རྒྱུས་བརྗོད་པ་དང་ཆབས་ཅིག་དཔའ་ལུང་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་རུ་མང་ཚོ་བའི་མཆེད་ཁུངས་ལོ་རྒྱུས་སམ་རྩོམ་འདི་འབྲི་བའི་དགེ་མཚན་ན
རྩོམ་ཡིག་འདིར་བཅིངས་འགྲོལ་སྔོན་གྱི་མི་ལོ་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་ལ་མུ་ལེ་ས་ཆར་ཆབ་སྲིད་དབང་སྒྱུར་བྱས་པའི་མུ་ལེ་རྒྱལ་པོའི་ཆོས་སྲིད་སྦྲགས་མའི་སྲིད་སྐྱོང་ལམ་ལུགས་ཀྱི་སྒྲིག་གཞི་དང་དེའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས། དེ་འབྲེལ་མུ་ལེ་ས་ཆར་མི་རིགས་མང་པོ་མཛའ་མཐུན་མཉམ་གནས་སུ་ཆགས་ཚ
༄༅། །ཡུལ་མགོ་ལོག་གི་སྨན་རམས་པ་ཚུལ་ཁིམས་དར་རྒྱས་ལགས་ནི། རབ་རྒྱལ་ཆུ་སྟག་ལོ་སྟྟེ།ཕི་ལོ་༡༩༦༢ལོའི་ཧོར་ཟླ་དགུ་པའི་ཚེས་བཅོ་ལྔ་ལ་མགོ་ལོག་ཆོས་རོང་སྟེ་བའི་འབོག་ཁིམ་དུ་སྐུ་འཁྲུངས།དགུང་གྲངས་ལྔ་ཡི་སྟྟེང་རང་གི་ཨ་མྟེས་ཉ་ཡག་སྨན་དགའ་ཞྟེས་པའི་དྲུང་ནས་བོད་ཡིག་སོར་ཀོག་བ
མཁས་པོ་དབང་པོ་མི་ཉག་མགོན་པོ་མཆོག་ནི་1923ལོའི་ཟླ་1པོའི་ཚེས་3ཉིན་བོད་ཁམས་ཤར་མི་ཉག་རིང་མོ།འབོ་གངས་དཀར་གྱི་ཉེ་འགྲམ་དུ་སྐུ་འཁྲུངས།ལོ་ལྔ་བར་གངས་དགོན་ཁམས་གསུམ་གྲགས་བདེ་ཆེན་གླིང་དུ་བསྐྱལ་ནས་བོད་ཡིག་སྦྱོང་བའི་མགོ་ཚུགས།གངས་དཀར་རྡོ་རྗེ་འཆང་བླ་མ་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་བ་ཀརྨ་བ
མཁས་ཤིང་གྲུབ་པའི་དབང་ཕྱུག་མཧཱ་པཎྜི་ཏ་སྐྱབས་རྗེ༸ཤིང་བཟའ་སྐལ་བཟང་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་དཔལ་བཟང་བོ་མཆོག་ནི། རབ་ཚེས་ཤིང་གླང་སྟེ་སྤྱི་ལོ་ཆིག་སྟོང་དགུ་བརྒྱ་ཉེར་ལྔའི་ལོར་ས་ལ་དགེ་བཅུ་ཚང་བའི་མཛོད་དགེ་གླིང་དཀར་སྟོད་དུ་འཁྲུངས།
མཁས་དབང་ཤེས་བཞིན་བསམ་གཏན་རྒྱ་མཚོ་མཆོག་ནི། སྤྱི་ལོ་༡༩༢༡ལོའི་ཟླ་༡༡པར་མདོ་སྨད་བཱ་ཡན་ས་ཆའི་ཚེའུ་མགུར་ཤེས་བཞིན་ཚོ་བར་ཡབ་བཀྲ་ཤིས་དང་། ཡུམ་བདེ་སྐྱིད་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་སྐུ་འཁྲུངས། དགུང་ལོ་བཅུ་བར་དྷཱིཿཚ་བཀྲ་ཤིས་ཆོས་སྡིངས་སུ་རབ་ཏུ་བྱུང་། མཁས་པའི་དབང་བོ་དུ་མའ
སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཞབས་ཀྱིས། ཤེས་རབ་ཀྱིས་ནི་ལུས་སྲུང་ལ༎ དགྲ་ཡི་ཚོགས་ཀྱིས་ཅི་བྱར་ཡོད༎ ལག་ན་གདུགས་དང་བཅས་པ་ལ། ། ཆར་གྱི་རྒྱུན་གྱིས་རྫི་བ་མེད༎
ཚངས་ཐིག་ཧའོ་སྨི5ལས་ཆུང་བའི་སྤོས་འགྱིག་རིལ་རྡུལ་ལ་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་“འགྱིག་རྡུལ”ཟེར།(དེའི་ནང་ཚངས་ཐིག་ནཱ་སྨི100ལས་ཆུང་བའམ་ནད་དུག་ལས་ཀྱང་ཆུང་བའི་རིལ་རྡུལ་ལ“ནཱ་སྨི་སྤོས་འགྱིག”ཟེར།)ཚངས་ཐིག་ཧ་ཅང་ཆུང་བས་གཙང་བོ་དང་རྒྱ་མཚོར་བཞུར་སླ།
ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག་ནི་ཁྲུང་ཁྲུང་གི་རིགས་སུ་གཏོགས་ཤིང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རིམ་པ་དང་པོའི་སྲུང་སྐྱོང་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས། གཟུགས་པོའི་སྤྱིའི་རིང་ཚད་ལ་ལི་སྨི115ཙམ་དང་། མཐོ་ཚད་ལ་ལི་སྨི་130ཙམ་ཡོད།
སྟོང་ཁམས་དེ་ད་དུང་མ་མཐའ་ཡང་གོང་གི་ལྡེབ་གཉིས་ལྷག་གི་དུས་ཡུན་ནང་མུ་མཐུད་དུ་གནས་སྲིད།དེར་དོགས་གཞི་ཡེ་ནས་མེད།ཡོད་ཚད་ལས་ཆེས་ཡིད་དབང་འགུག་པ་ནི་མུ་མཐའ་མེད་པའི་སྟོང་ཁམས་ཡིན།གྲངས་ཀྱིས་ཟིན་དཀའ་བའི་བརྟན་སྐར་ཡོད་ཚད་དང་།
ང་ཚོས་ཉེ་རབས་སྟོང་ཁམས་ཆེན་པོར་རྒྱུས་ལོན་པ་དེ།མིའི་རིགས་ཀྱི་ལོ་ཞུས་ཡོད་ཚད་དུ་ངོས་བཟུང་ལས་ཀྱང་ཧ་ཅང་མང་ཞིང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན།དེར་བརྟེན་ནས།ང་ཚོས་ཆེས་གནད་རྩའི་གསང་བ་བྷེ།ང་ཚོའི་མེས་པོ་རྣམས་ལོ་ངོ་འབུམ་གཉིས་ལྷག་ལ་རྨོངས་པར་བྱས་པའི་གསང་བ་བཏོལ་མགོ་བརྩམས།དེ་དག་ཡ
བདག་གིས་དུས་ཚོད་གང་མང་བེད་སྤྱད་དེ་སྟོང་ཁམས་ལ་བསམ་བློ་བཏང་མོད།འོན་ཀྱང་རང་ལ་སུན་སྣང་གཏན་ནས་སྐྱེས་མ་མྱོང་།གང་ལྟར།དེ་ནི་རྟོགས་ཡུལ་ཁྱད་པར་ཅན་ཞིག་ཡིན་ལ།དེ་ནི་སྟོང་ཁམས་ཆེན་པོའི་ཁམས་སམ།མུ་མཐའ་མེད་པའི་ཁམས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན།གང་དེའི་ཆེས་ཆུང་མཐའི་འོད་ཐིག་རེ་རེའང་བརྟ