རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་གང་དང་གང་ཞིག་ཡིན་རུང་ཚང་མ་ནི་ལག་ལེན་དངོས་ལས་བྱུང་བའི་ཉམས་མྱོང་དང་བསླབ་བྱ་སྤྱི་སྡོམ་བྱས་ཏེ་དེས་ཕྱིར་ལག་ལེན་ལ་མཛུབ་སྟོན་གྱིས་ཞིབ་འཇུག་གི་ཆུ་ཚད་འཕེལ་རིམ་གསར་པ་ཞིག་ཏུ་གཏོང་རྒྱུ་དེ་རེད།《སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས》ཡང་དེ་ལས་མ་འདས་པར། བཙན་པོ་སྲོང་བཙན་སྐ
ཉལ་ཐ་ནི། མེ་ཏོག་གངས་ལྷ་ནས་བཏོན་པའི་འབྱར་བག་ཅན་གྱི་གཤེར་ཁུ་མཁའ་རླུང་ཁྲོད་དབྱང་འགྱུར་དང་རླུང་སྐམ་ཐེབས་རྗེས་གར་ཚི་ཆེ་བའི་མདོག་ཁམ་སྨུག་ཅིག་ཏུ་འགྱུར་གྱིན་ཡོད། དེ་ཡུན་རིང་འཐེན་ན་མིའི་ལུས་པོའི་དབང་པོ་ཁག་གི་ནུས་པ་ཉམས་འགྲོ་བ་དང་ལྷག་པར་དུ་མིའི་ལུས་པོའི་ཕོ་བའི་ནུས་པ
དེང་སང་སི་ཁྲོན་ཕན་ཝུ་རྫོང་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་དྭགས་པོ་ཞེས་པའི་བོད་རིགས་ཀྱི་སྐོར་ལ། རང་གིས་དཔྱད་པའི་རྩོམ་ཡིག་གཉིས་བྲིས་ཤིང་། གཉིས་ཀ་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་མི་རིགས་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གི་དུས་དེབ་ཐོག་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་བཀོད་འདུག བོད་ཡིག་ནི་མཚོ་སྔོན་གྱི《སྦྲང་ཆར》1981ལོའི་དེབ 2པའི་ཐོ
རྩོམ་འདིའི་ནང་སློབ་དཔོན་རྟ་དབྱངས་སམ་དཔའ་བོས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་ལས་ནང་དོན་རིག་པ་དང་། གསོ་རིག སྙན་ངག་ལ་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས། དེ་དག་གྲགས་པ་ཇི་འདྲ་ཡོད་མེད། རྒྱ་བོད་ཡུལ་གྲུ་ཁག་ཏུ་དར་ཁྱབ་ཇི་འདྲ་བྱུང་ཡོད་མེད་དང་འཛམ་གླིང་རྩོམ་རིག་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་གོ་གནས་གལ་ཆེན་བཟུང་
འདིར་མདོ་སྨད་ཀྱི་བླ་ཆེན་འགའི་རྣམ་ཐར་དང་ཆོས་འབྱུང་སྐོར་ཞིག་གཞིར་བྱས་ནས་དེ་དག་ལས་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆར་གུང་བསྒྲིགས་ཏེ། ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ཡུང་ཀྲིན་ཁྲི་ལོ་དང་པོར་མདོ་སྨད་མཚོ་སྔོན་དུ་ཆིང་ཝང་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་གྱིས་བསླངས་པའི་མཚོ་སྔོན་དུས་གཟིར་གྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་མ
ཁོ་བོ་ནི་བོད་ཤར་མཐའ་ཨ་མདོ་གཅན་ཚའི་རྨེ་རུ་བྱ་བའི་ཡུལ་གྱི་རོང་མ་འབྲོག་གི་ཁྱིམ་གཞིས་ཤིག་ཏུ་སྐྱེས་ཤིང་ནར་སོན་པ་ཡིན་ལ། མི་ལོ་སོ་དྲུག་གི་འཚར་སྐྱེད་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད། བྱིས་གཞོན་དུས་ཀྱི་ལོ་ཟླ་ནི་ཧ་ལམ་གནའ་བོའི་ཁྱད་ཆོས་མ་ཉམས་པའི་གཞིས་ཀ་དྲོན་མོ་དེ་ལས་སྐྱེལ། དེར་བརྟེན།
དེ་ཡང་སྙན་པའི་གྲགས་པ་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་ཀུན་ལ་ཁྱབ་པའི་མཁས་དབང་ཉིད་ཀྱི་མི་ཚེ་ཧྲིལ་བོའི་ནང་དུ་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་ཀྱི་ལས་འགན་ལྗིད་མོ་ཕྲག་ཏུ་འཁུར་ནས་དུས་ཐུང་སྐད་ཅིག་ཙམ་ཡང་ལྷོད་མེད་ཧུར་བརྩོན་གནང་བའི་མཛད་རྗེས་རླབས་ཆེ་བ་ནི་འདས་ཟིན་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་མདའ་མོ་གཞུང་ལས་གསལ
ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཕུ་ཐག་རིང་བའི་ཞང་བོད་ཀྱི་ཡུལ་གྲོང་དེར། ལྟ་བ་ཡས་ཕབ་དང་སྤྱོད་པ་མས་འཛེགས་ཀྱིས་འཁོར་བའི་ཕ་རོལ་བརྒལ་བའི་དམུ་ཐག་དུས་ནས་དུས་སུ་བྲན། འཁྲུལ་བློ་དགུ་ཡི་གྲོང་ཁྱེར་བཅོམ་ཞིང་གདུལ་བྱའི་མོས་ཁམས་དང་མཐུན་པའི་ཐེག་པ་རིམ་དགུའི་བང་རིམ་ཡང་བརྩིགས། སྣང་སྲིད་ཁ་ཡོ་སྙོ
ཟླ10པའི་ཚེས16ཉིན། མཚོ་སྔོན་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་གི་གླེང་སྟེགས་ལེ་ཚན་དུ་བོད་ཀྱི་དེང་རབས་རྩོམ་པ་པོ་བཀྲ་བྷར་གླེང་མོལ་བྱས་པ་བཏང་ཞིང་། བོད་ཀྱི་དེང་རབས་རྩོམ་རིག་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་ཐད་ལྟ་ཚུལ་དུ་མ་བཏོན། ཁོང་ཕ་ཡུལ་མཚོ་སྔོན་གསེར་ཆེན་རྫོང་ཡིན། འབུམ་རམས་པ། ཀྲུང་དབྱང་མི་རི
ཁ་སྔོན་གྲོགས་པོ་བཀྲ་ཤིས་ལགས་ཀྱིས་གནང་བའི《གངས་རི་ལ་དབང་བའི་ཁ་བའི་འདབ་མ།》ཞེས་པའི་རྩོམ་དེབ་ཅིག་ལག་ཏུ་འབྱོར་བས་སྤྲོ་བ་ལྷག་ཏུ་བརྟས། རྒྱུ་མཚན་ནི་སྤྱི་ཁམས་ཕྱོགས་སུ་བོད་ཡིག་ཐོག་ནས་གསར་རྩོམ་འབྲི་མཁན་ཉུང་བ་དང་དགོས་སུ་བོད་ཡིག་གི་རྩོམ་དེབ་པར་སྐྲུན་ཐུབ་མཁན་ཧ་ཅང་ཉུང་བས
རིག་རྩལ་བསྐྱར་དར་ཞེས་པའི་ཐོག་མའི་བརྗོད་དོན་ནི། གནའ་བོའི་ཀེ་རེ་སི་དང་རོ་མའི་ཤེས་རིག་སླར་གསོན་དང་བསྐྱར་དར་དུ་གཏོང་རྒྱུ་དེ་རེད། རིག་རྩལ་བསྐྱར་དར་སྐབས་སུ་བྱོན་པའི་རྩོམ་རིག་དང་སྒྱུ་རྩལ། བསམ་བློ། སློབ་གསོ་བཅས་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་གནའ་བོའི་ཀེ་རེ་སི་དང་རོ་མ་ལས་བརྒལ་པར་
དེང་གི་ཆ་འདིར་བོད་ཀྱི་དེང་རབས་བརྩམས་སྒྲུང་ལ་དཔྱད་པ་མང་པོ་ཞིག་སྤེལ་འདུག་ཅིང་།ན་གཞོན་རྩོམ་མཁན་ཚོས་སྨྱུག་རྒྱུན་གྱི་ཁ་ལོ་བར་མེད་སྒྱུར་གྱིན་དུ་རང་མི་རིགས་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་འཚོ་བའི་གཏིང་རུམ་བསྔོགས་ཤིང་།མི་གཤིས་ཀྱི་བློ་ཁ་སོགས་ལ་འཚོལ་ཞིབ་བྱས་ཏེ་རྩོམ་སྟངས་གསར་པའི་བརྩམ
བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་ནས་འུ་དུམ་བཙན་གྱི་བར་དུ་ཐང་རྒྱལ་རབས་དང་རེས་མཛའ་རེས་འཐབ་ཀྱི་ངང་ལ་ལོ་ངོ་སུམ་བརྒྱར་ཉེ་བ་ཕྱིན་ལ། སྤྱིའི་ཆ་ནས་མཛའ་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ལ་བརྟེན་ཏེ་རང་རང་སར་ཆབ་དཔལ་རིག་གསུམ་འཕེལ་རྒྱས་སུ་བཏང་། དེ་ལྟ་ནའང་། ཕྱིས་བོད་ཀ
སྤྱིར་རང་མོས་སྙན་ངག་ལ་མཚན་ཉིད་འདི་དང་མཚན་གཞི་གན་ཞེས་ཁ་ཚོན་བཅད་ནས་བཤད་དཀའ་ནའང་། ཚིག་གི་ངོ་གདོང་ཙམ་ནས་གླེང་ན། རང་མོས་ཞེས་པ་སྐབས་འདིར་བོད་འགྱུར་གྱི་ཐ་སྙད་ཅིག་ལ་གོ་དགོས་ཏེ། གཙོ་བོ་ཚིག་དང་རྣམ་པའི་ཐད་ནས་བཞག་པ་ཡིན། དེ་ནི་སྔ་མ་དག་དང་མི་འདྲ་ཞིང་། རྐང་བ་དང་ཚེག་བར།
གངས་ཅན་བོད་མི་མི་རིགས་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཆེས་སྔ་ཞིང་རིག་གནས་སྒྱུ་རྩལ་སོགས་ཀྱང་འཛམ་གླིང་མི་རིགས་ཁྲོད་ཀྱི་རྩོམ་དར་སྔ་ཤོས་གྲས་ཡིན་ལ། རྩོམ་རིགས་ཀྱི་དབང་དུ་བཏང་ན་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་རྩོམ་གླུ་གཞས་སྒྲུང་གཏམ་སོགས་ཆེས་སྔ་མོ་ཞིག་ནས་ཡོད་པ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡིག་ཚང་རྙིང་བ་དང་། སྒྲུང་དང
ཡོངས་གྲགས་སུ། ལྷུག་རྩོམ་སྙན་ངག་གི་བརྩམས་ཆོས་ཐོ་རེ་བ་ཐོག་མར་བྱུང་དུས་ནི་དུས་རབས16པ་ཡིན་པར་བཤད་ན་ཡང་། དེ་ཉིད་རྩོམ་ལུས་ཤིག་ཡིན་པའི་ངེས་ཤེས་དང་བཅས་ཏེ་ཆེད་མངགས་གསར་རྩོམ་ལ་འཇུག་པའི་དུས་ནི་དུས་རབས19པ་སྟེ་པོ་ཏི་ལེར (波德莱尔Baudelaire，1821 -1867) ནས་དབུ་བརྩམས་པར་གྲགས
སྔར་དབུས་ལྷ་ས་ནས་ཤར་ཕྱོགས་སུ་ཉིན་ལམ་བཅུ་ཕྲག་དགུ་ལྷག་ཙམ་གྱིས་ཆོད་པའི་ས་ཆ། དབུས་འགྱུར་ལྷ་ས་ནས་རི་བོ་ཆེ་ཆུང་བརྒྱད་ཅུ་གྱ་གསུམ་དང་། ཆུ་བོ་ཆེ་ཆུང་བདུན་ཅུ་དོན་གཉིས་ཙམ་གྱིས་ཆོད་པའི་ཡུལ་གྲུ་ཤར་རྒྱལ་མོ་ཚ་བ་རོང་སྟེ། བསྡུས་མིང་ལ་རྒྱལ་མོ་རོང་ངམ་རྒྱལ་རོང་ངམ་རྒྱལ་རོང་ཞེ
རྩོམ་འདིའི་ནང་དེང་རབས་ན་གཞོན་རྩོམ་པ་པོ་སྒོ་མེ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས་ལགས་ཀྱི་སྒྲུང་རིང་མར་ངོའི་ཟླ་བ་ཞེས་པར་དེང་རབས་རྩོམ་རིག་གི་གཞུང་ལུགས་རྨང་གཞི་བྱས་ཏེ་རང་གི་ལྟ་ཚུལ་དང་འབྲེལ་ནས་དཔྱད་བརྗོད་ཅུང་ཙམ་བྱས་ཡོད།
གངས་ཅན་བོད་མི་མི་རིགས་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཆེས་སྔ་ཞིང་རིག་གནས་སྒྱུ་རྩལ་སོགས་ཀྱང་འཛམ་གླིང་མི་རིགས་ཁྲོད་ཀྱི་རྩོམ་དར་སྔ་ཤོས་གྲས་ཡིན་ལ།རྩོམ་རིགས་ཀྱི་དབང་དུ་བཏང་ན་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་རྩོམ་གླུ་གཞས་སྒྲུང་གཏམ་སོགས་ཆེས་སྔ་མོ་ཞིག་ནས་ཡོད་པ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡིག་ཚང་རྙིང་བ་དང་།སྒྲུང་དང་ག
《བརྩེ་བ་ཀོ་ཤུན་མ》ཞེས་པའི་སྙན་ངག་གི་ཆེད་དེབ་དེ་ཀླད་ཀྱི་གཏམ་དང་མཇུག་གི་གཏམ་གཉིས་ཁར་བསྣན་ན་རྩོམ་ཡིག51དང་ཤོག་ངོས134ཡིས་གྲུབ་པའི་དེབ་ཅིག་ལགས་ཤིང་། རྩོམ་ལུས་ཚིགས་བཅད་དང་རང་མོས་སྙན་ངག་གཉིས་ཀྱིས་བརྒྱ་ཆའི་གོ་དགུ་ལྷག་ཟིན་ཡོད།
རྒྱ་གར་གྱི་བརྙན་འཁྲབ་འཇོན་རྩལ་ལྷན་སྐྱེས་སུ་ལྡན་པའི་གློག་བརྙན་སྐར་ཆེན་ཏེ། འཁྲབ་སྟོན་པ་དང་འཁྲབ་ཁྲིད་པ་གཅིག་ལྕོགས་སུ་གནང་དང་གནང་བཞིན་པའི་ཨ་མིར་ཧིག་སེ་ཨེན་ཁན(Aamir Hussain Khan)ལགས་ལ་གློག་བརྙན་སྐད་གྲགས་ཆོད་པ་མང་པོ་ཡོད་པར། གལ་ཏེ་གློག་བརྙན་བལྟ་རྒྱུར་དགའ་མཁན་ཞིག
སྤྱིར་ན་བརྗོད་བྱ་ཞིག་དཔེ་འགོད་བྱེད་པ་ནི་ཕ་རོལ་པོ་ལ་བརྡ་གསལ་པོར་སྤྲོད་བྱེད་ཀྱི་ཐབས་ཤིག་ཡིན་ལ། བོད་ལ་མཚོན་ན་མིང་བརྡ་དང་། བརྡ་སྤྲོད་རིག་པ། ལེགས་བཤད། རྟ་བཤད། བཟོ་རིག་རི་མོ། གསོ་བ་རིག་པ་སོགས་གང་ལའང་དཔེ་མཚོན་བྱེད་ཐབས་སམ། དཔེ་འགོད་བྱེད་པའི་ཐབས་ནི་གདོད་མ་ནས་ཡོད
སྤྱིར་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་རིག་དར་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆུ་རྒྱུན་རིང་མོར་གཞིགས་ན། ང་ཚོ་ཁ་བ་རི་བའི་མི་རིགས་འདི་ལའང་མི་ལོ་བཞི་སྟོང་ངམ་ལྔ་སྟོང་ཡན་ཆོད་ནས་ཤེས་རིག་དར་འགོ་ཚུགས་པ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གསར་རྙེད་གནའ་རྫས་དག་ལས་ཚོད་དཔག་བྱེད་ཐུབ། འདི་འདྲའི་དུས་ཡུན་རིང་བའི་ལོ་ར
སྣང་བརྙན་གྱི་ཐོག་མའི་གོ་དོན་ནི་མི་དང་བྱ་དངོས་ལ་ཡོད་པའི་ཕྱིའི་བྱད་དབྱིབས་དང་ཆ་ལུགས་དེར་གོ །སྣང་བརྙན་ལ་སྒྲ་ཡངས་དོག་གི་དབྱེ་བ་ཡོད་ལ།སྒྲ་དོག་འཇུག་གི་སྣང་བརྙན་ནི་མིའི་མིག་ཤེས་ཀྱིས་ཐད་ཀར་འཛིན་ཐུབ་པའི་སྣང་བརྙན་ལ་ཟེར། སྒྲ་ཡངས་འཇུག་གི་སྣང་བརྙན་ནི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ
དང་པོ། གསར་རྩོམ་གྱི་རིམ་པ་དང་པོ།“ལྗང་བུ”ཡི་དུས་སྐབས།སྙན་ངག་པ་ལྗང་བུ་ནི1984ལོ་ནས་གསར་རྩོམ་གྱི་ལས་ལ་ཞུགས་པ་དང་།1985ལོའི《སྦྲང་ཆར》དེབ་དང་པོའི་སྟེང《རྩྭ་ཐང་གི་མགྱོགས་བྲིས》ཞེས་པའི་ཚན་པ་བདུན་ཅན་གྱི་སྙན་ངག་ཅིག་སྤེལ་བ་རེད།དུས་ཚོད་ཀྱི་ཆ་ནས་གསར་རྩོམ་གྱི་རིམ་པ་དང་པོ་