རྒྱལ་གཅེས་ཆོས་གཅེས་མི་སྣ་མཁས་དབང་གསུང་རབ་རྒྱ་མཚོའི་མཛད་རྣམ་བཀོད་པའི་རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་གི་རྒྱུ་ཆར་ཞིབ་མཇལ་དང་། བློ་ལྡན་དོན་གཉེར་ཅན་རེ་འགར་བཅར་འདྲི་བྱེད་དུས། དམ་པ་འདིར་མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་དུ་མ་ཡོད་ལ། དེ་དག་གིས་ཁོང་གི་སྐུ་ཚེའི་བརྒྱུད་རིམ་དང་། ལོ་རྒྱུས་རྒྱབ་ལྗོངས་མ
དེ་རིང་གི་ཁྲིད་བྱ་ཡིན་ན་ཧྥ་རན་སིའི་རླབས་ཆེ་བའི་རྩོམ་པ་པོ་གྲགས་ཅན་སི་ཐང་ཏའ་（司汤达）ཡི《དམར་བོ་དང་ནག་པོ》（红与黑）ཞེས་པའི་བརྩམས་ཆོས་འདི་ཡིན། བརྩམས་ཆོས་འདི་ལྟ་བུ་ཡིན་ན་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་ལོ་རྒྱུས་དང་འཛམ་གླིང་གི་བརྩམས་སྒྲུང་ལོ་རྒྱུས་སོགས་ཀྱི་སྟེང་ནས་ཀྱང་གོ་ས
ཡུལ་མདོ་སྨད་ཀྱི་ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོ་སྐུ་འབུམ་བྱམས་པ་གླིང་ནི་ཀུན་གཟིགས་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བ་རྗེ་བཙུན་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས་ལྷུན་གྲུབ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་དཔལ་བཟང་པོ་མཆོག་གི་སྐུ་ཚེའི་ནང་གཞན་དང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་འབྲེལ་བ་ཆེས་དམིགས་བསལ་ལྡན་པའི་དགོན་སྡེ་ཞིག་སྟེ། ཡོངས་འཛིན
༄༅།།སྒོ་མང་ཡིག་ཆ་གསར་པ་དང་འབྲེལ་བའི་དཔྱད་གླེང་།ནང་དོན་གནད་བསྡུས། རྩོམ་འདིར་རི་བོ་དགེ་ལུགས་པའི་གཞུང་ཆེན་བཀའ་པོད་ལྔའི་ཡིག་ཆ་སྟེ། སྒོ་མང་ཡིག་ཆ་གསར་པ་རུ་གྲགས་པ་གང་གི་འབྱུང་རྐྱེན་དང་ད་ལྟའི་གནས་བབ་སྐོར་གླེང་ནས་ཀུན་མཁྱེན་བླ་མ་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པས་ཡིག་ཆ་གསར་པ་དེ་
སྒོ་མེ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང《བྱ་ཞིག་ཡིན་ན་བསམས་བྱུང》ཞེས་པ་ཅུང་ཟད་གླེང་བ།
ང་ཚོས་གོང་གསལ་ལྟར་རེ་རེ་བཞིན་དཔེ་དྲངས་ཚེ་ཅུང་ཤེས་ཐུབ་པ་ནི་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་བརྡ་རྙིང་ཡིག་ཆ་ཁག་གི་ནང་དུ་ཡང་བོད་ཡིག་གི་བརྡ་སྤྲོད་ལ་རྣམ་གཞག་ངེས་ཅན་ཞིག་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ་པ་ཡིན། ཕྱིས་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་བསྟན་བཅོས་སྨྲ་སྒོ་མཚོན་ཆ་ནས་རིམ་བཞིན་པྲ་སྟི་དང་སི་ཏུ་སོགས་
—— སྒོ་མེ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས་ཀྱི་སྒྲུང་གཏམ་ལས་རྩོམ་རིག་ས་ཁམས་རིག་པའི་གནད་ཚིག་འགའ་གླེང་བ།ནང་དོན་གནད་བསྡུས། རྩོམ་འདིར་རྩོམ་རིག་ས་ཁམས་རིག་པའི་གནད་ཚིག་རེ་གཉིས་གཞིར་བཟུང་ནས་སྒོ་མེ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས་ཀྱི་སྒྲུང་གཏམ་ལ་ས་ཁམས་ཀྱི་རྨང་གཞི་དང་ས་ཁམས་ཀྱི་རང་བཞིན་མངོན་པར་ག
རབ་རྒྱན་ས་ཕག་ལོའི་ལོ་གསར་གྱི་སྐབས་སུ་བདག་ལ་ཕ་ཡུལ་ཀ་རིང་གི་ཡུལ་མི་གྲོགས་པོ་འགས་ལོ་གསར་དང་འབྲེལ་བའི་དྲི་བ་འགའ་ཞིག་བཏོན། སྐབས་ཐོག་དེར་ཁོ་ཚོའི་འདོད་མོས་བཞིན་རང་གི་ཤེས་ཚོད་ལྟར་ཁ་པར་དང་ངག་ཐོག་གང་རུང་ནས་ལན་ཡང་སྟབས་བདེ་རེ་བཏབ་པ་ཡིན། རྗེས་ནས་ཡིག་ཐོག་ནས་བལྟ་ཆོག་པ་
བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གསར་པ་དར་ནས་ལོ་ངོ་སུམ་ཅུ་ལྷག་ཕྱིན་པའི་སྒྲུང་གཏམ་གསར་པའི་རྩོམ་རིག་ཧྲིལ་པོའི་ངོར་བལྟས་འོངས་ཚེ། སྒྲུང་རིང་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱི་གནས་བབ་ཅུང་ཉམས་ཆག་པའི་རྣམ་པར་ལུས་ཡོད། དེའང་རྩ་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཕྱོགས་འགའ་ནས་མངོན་འོངས་ཏེ། དེ་ལ་སྒྲུང་རིང་རྩོམ་པ་པོའི་དཔུང་
སྤྱིར་བཏང་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་རྩོམ་མགོ་འཛིན་ལུགས་ནི་རྩོམ་མཁན་སོ་སོའི་རང་ཉིད་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས་གང་དེའི་ཀྱག་ཀྱོག་གི་བྱུང་རིམ་ཇི་ལྟར་རྒྱ་བསྐྱེད་པའི་མཚོན་ཐབས་ཤིག་ཡིན་ལ། སྒོས་སུ་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་རྩོམ་མགོ་ནི་རྩོམ་མཁན་སོ་སོའི་རང་ཉིད་ཀྱི་འདོད་མོས་ལྟར་བཟུང་ཆོག་པ་ཞིག་ཡིན། སྒྲུང
དེང་སང་གློག་རྡུལ་གྱི་ཚིག་མཛོད་མང་པོ་འདུག དེ་ཚོའི་ནང་སྒྱུར་ཁྱད་མཚར་པོ་དེ་འདྲ་འདུག ཡིག་སྒྱུར་བ་ཞིག་གི་ངོས་ནས་བཤད་ན་དེ་ཚོ་དཔྱད་གཞིར་བཟུང་ནས་གཙོ་བོ་སོ་སོས་སྒྱུར་བྱའི་སྐད་ཆའི་ཁོར་ཡུག་ལ་བསྟུན་དགོས།
དེང་གི་དུས་རབས་ནི་དྲ་རྒྱ་ཅན་དང་ཆ་འཕྲིན་ཅན་གྱིས་ཁ་ལོ་སྒྱུར་བའི་དུས་རབས་ཤིག་ཡིན་པས། ལས་གང་ཞིག་ལ་འཇུག་དགོས་ཚེ། རྩིས་འཁོར་དང་གློག་ཀླད་ནི་མེད་མི་རུང་བའི་ལག་ཆ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་ལོ་ཙཱའི་ལས་ཀ་གཉེར་མཁན་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། རྩིས་འཁོར་ལོ་ཙཱའི་མ་ལག་ནི་ཅིས་ཀྱང་བཀོལ་
ཞོན་ཙང་གི་མིང་ལ་ཐང་སིན་དང་ངག་རྒྱུན་དུ་ཐང་སིན་བླ་མ་ཟེར་ཞིང་། ཀྲུང་གོའི་ནང་བསྟན་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་གི་མིང་དུ་གྲགས་པའི་ཆོས་ལུགས་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་མཁན་དང་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་ཆོས་གཞུང་ལོ་ཙཱ་པ་ཞིག་རེད། ཁོང་ལ་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་ཐད་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཞིག་ཡ
བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བཞུར་རྒྱུན་རིང་བའི་རིག་ཚན་ཞིག་ཡིན། རང་རེའི་ཡབ་མེས་རྣམས་ཀྱིས་གནའ་སྔ་མོ་ནས་བཟུང་ནད་རིགས་འགོག་སྲུང་དང་སྨན་བཅོས་ལག་ལེན་གྱི་ཉམས་མྱོང་དང་རྨང་གཞིའི་སྟེང་། རྒྱ་གར་དང་ཏ་ཟིག་སོགས་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་གསོ་དཔྱད་རིག་པའི་སྙིང་བཅུ
རྩོམ་འདིར་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་པའི་སྐབས་ཀྱི་དཔེ་མཚོན་ཅན་གྱི་བརྩམས་ཆོས་འགའ་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བགྱིས་ཏེ། ཁོང་གི་རྩོམ་རིག་གི་དེང་རབས་རང་བཞིན་གྱི་བསམ་བློའི་ཐོན་ཁུངས་དང་ངོ་བོ། ཁྱད་ཆོས་སོགས་ལ་དཔྱད་བརྗོད་རགས་ཙམ་སྤེལ་ཡོད།
དྲ་རྒྱའི་རྩོམ་རིག་གི་དབྱེ་བ་འབྱེད་སྐབས་པོད་ཁུག་རྩོམ་རིག་དང་གླེང་སྟེགས་རྩོམ་རིག དྲ་ཚིགས་རྩོམ་རིག་བཅས་སུ་ཕྱེ་བ་ལྟར། དང་པོའི་པོད་ཁུག་ནས་ད་ལྟའི་འཕྲིན་ཕྲན་གྱི་བར་དུ། དྲ་རྩོམ་གྱི་རྣམ་པ་འདི་མེད་པ་ནས་ཡོད་པ་དང་ཡོད་པ་ནས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འདོང་བའི་ལམ་བུ་ཞིག་བཏོད་པ་ནི་སྨོ
དཔེ་ཆོས་ནི་མི་རིགས་ཤིག་གི་རིག་གནས་བང་མཛོད་ནང་གི་ངོ་མཚར་ཆེ་བའི་ནོར་བུ་ཞིག་ཡིན་ཅིང་། འདི་ནི་སྤྱིར་བོད་ཀྱི་འཆད་རྩོད་རྩོམ་གསུམ་ལ་འཇུག་པའི་སྒོ་མོ་ཁྱབ་ཆེ་ལ་སྒོས་སུ་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་དེང་རབས་ཅན་བཞི་སྐྲུན་པར་རམ་འདེགས་བྱེད་པའི་རིག་གནས་དང་། སློབ་གསོ། སྒྱུ་རྩལ
རྒྱ་ཆེའི་ཏང་ཡོན་ལས་བྱེད་པས་ཏང་གི་གཟི་བརྗིད་སྲོལ་རྒྱུན་རྒྱུན་འཛིན་དང་དར་སྤེལ་བཏང་ནས་ཐོག་མའི་བསམ་འདུན་མ་བརྗེད་པར་འགན་འཁྲི་བློ་ལ་བརྟན་པོར་ངེས་རྒྱུར་སྔར་བས་སྐུལ་ལྕག་གཏོང་ཆེད། ཉིན་ཤས་གོང་། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཨུད་དྲིལ་བསྒྲགས་པུའི་ཏང་སྤྱི་ཁྱབ་ཀྲི་པུས
བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དེབ་ཐེར་ཁག་ཏུ་སྤུ་རྒྱལ་ཐོག་མ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོའི་སྐོར་དང་འབྲེལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་སམ་གཏམ་རྒྱུད་མང་དག་ཅིག་ཆོས་འབྱུང་དང་དེབ་ཐེར་ཁག་ཙམ་དུ་མ་ཟད་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་ངག་རྒྱུན་དུའང་སྣ་མང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན་པས་ན། རང་སྣང་དུ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོའི
སྒྲ་སྒྱུར་ནི་ལོ་ཙཱའི་བྱེད་ཐབས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ལ། དེང་སྐབས་རྒྱལ་ཁབ་བར་དང་མི་རིགས་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ཇེ་ཟབ་ཇེ་མང་དུ་སོང་བ་དང་། བོད་རིགས་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཛམ་གླིང་དང་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས། ད་ལྟའི་ཆབ་སྲིད་དཔལ་འབྱོར་རིག་གནས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གནས་ཚུལ། ལྷག་པར་ཏ
དེ་ཡང་མིང་ཚིག་བརྗོད་པ་ཀུན་གྱི་གཞི་ཞེས་གསུངས་པ་ཇི་བཞིན་ཐ་སྙད་ནི་བརྗོད་བྱའི་དོན་ཐམས་ཅད་གསལ་པོར་སྟོན་བྱེད་ཀྱི་གཞི་ལྟ་བུར་སོང་ཡོད། ཐ་སྙད་ཡུལ་ལ་འཇུག་མིན་དང་མིང་བརྡ་དོན་ལ་འབྱོར་མིན་ནི་འགྱུར་ཡིག་ཡག་པོ་འཁྱོངས་མིན་གྱི་འགག་རྩ་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། དེ་ལ་སྔོན་བྱོན་དམ་པ་དག་
ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ལས་བྱུང་བའི་མགུར་ནི་བོད་བཙན་པོའི་དུས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་གནས་ཚུལ་དང་རིག་གནས་ལས་སྐྱེད་པའི་མཛེས་དཔྱོད་ཀྱི་འདུ་ཤེས། འཇིག་རྟེན་གྱི་མི་ཆོས་ཀུན་སྤྱོད་སོགས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱ་རྒྱུའི་དཔྱད་ཡིག་གལ་ཆེན་ཡིན་པ་མ་ཟད། བོད་བཙན་པོའི་དུས་ཀྱི་སྙན་རྩོམ་གྱི
ཡིག་སྒྱུར་ཞེས་པའང་མི་རིགས་ཤིག་གི་སྐད་དང་ཡི་གེའི་བརྗོད་བྱའི་ནང་དོན་དེ་མི་རིགས་གཞན་ཞིག་གི་སྐད་དང་ཡི་གེའི་ཐོག་ཇི་བཞིན་ཕབ་པར་བརྗོད་ཅིང་། སྤྱིར་ན་མི་རིགས་ཤིག་གི་ཤེས་དཔལ་དར་རྒྱས་དང་ཡང་སྒོས་མི་རིགས་དང་མི་རིགས་ཕན་ཚུན་དབར་གྱི་འབྲེལ་བའི་ནང་སྐད་སྒྱུར་དང་ཡིག་སྒྱུར་ག
མི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་གང་རུང་གི་རྩོམ་པ་པོ་སུ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་ཡང་དུས་རབས་ཀྱི་གོམ་འགྲོས་དང་བསྟུན་ནས་ལྟ་རྒྱ་ཐོས་རྒྱ་ཇེ་ཆེ་དང་མིག་རྒྱ་ཇེ་ཡངས། འདུ་ཤེས་ཇེ་དྲག་ཏུ་སོང་ཚེ་རྩོམ་གྱི་རླབས་རྒྱུན་གསར་པ་འབྱུང་སྲིད། དེ་བཞིན་དུ་རིག་གནས་ལྷུག་རྩོམ་ལ་མཚོན་ན་ཡང་རྩོམ་པ་པོས་རང་གི་གས
ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་རིང་ལ། བོད་ཀྱི་སློབ་མའི་གྲངས་ཚད་ལྡབ་ཀྱིས་འཕར། དེ་ནི་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་འདི་སློབ་གསོ་དང་ཚན་རྩལ་གྱི་ལམ་དུ་ཞུགས་པའི་རྟགས་མཚན་ཞིག་ཡིན་པ་ཤིན་ཏུ་གསལ། འོན་ཀྱང་བོད་ཀྱི་གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཁག་ན་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་སྟངས་དང་སློབ་གསོའི་ཐབས་ལམ་ཐད་ནས་ད་དུང་གནད་ད