བླ་མ་ཆོས་ཀྱི་དཔལ་བ་ནི་(ཕྱི་ལོ1316~1397)ཉང་སྟོད་སྐྱལ་ཆ་དཀར་རུ་འཁྲུངས། སྤྱིར་མདོ་སྔགས་རིག་གནས་ཀུན་དང༌། ལྷག་པར་དུས་འཁོར་ལ་ཤིན་ཏུ་མཁས་པའི་བླ་ཆེན་ཞིག་དང་། མྱང་སྟོད་པ་སྣམ་ནོར་བུ་ཁྱུང་རྩེའི་རི་ལྡེབས་སུ་ཆགས་པའི་དགོན་པ་གོང་གསུམ་བདེ་ཆེན་དུ་རྒྱུན་བཞུགས་གནང་བས་གོང་གས
དེ་ལྟར་ཐོག་མ་ཉིད་ནས་དཔོན་སློབ་ཕན་ཚུན་ཤིན་ཏུ་ཐུགས་གཅུགས་པར་གྱུར་ནས། ཕྱིས་བླ་མ་རྗེ་བཙུན་པ་ཉིད་ཀྱི་གསུང་ལས། སྦྱངས་པའི་མཆོག་གྱུར་ཀུན་མཁྱེན་ཤེར་འོད་དང་།། སྲས་ཀྱི་མཆོག་གྱུར་བློ་བཟང་གྲགས་པའི་དཔལ།། ཉམས་ལེན་མཆོག་གྱུར་ཀུན་དགའ་དཔལ་བཟང་བོ།། ཤེས་རབ་མཆོག་གྱུར་ཉི་མ་དཔལ་
བསྟན་དོན་གནད་བསྡུས།(1)མདོ་སྨད་དུ་ཐོག་མའི་གསན་བསམ་གནང་ཡུལ་གང་ཡིན་དང་། བར་དུ་རྒྱ་ཆེན་ཐོས་པ་མང་དུ་བཙལ་པའི་དབུ་བརྙེས་ཚུལ། ཐ་མར་གཞི་ཆེ་བའི་ཐོས་པ་འཚོལ་བ་ལ་ལུས་སྲོག་ལྟོས་མེད་ཀྱི་དཔའ་སྟོབས་བདག་གིར་བཞེས་པ། (2)དོན་ངོ་མར་དབུས་ཕེབས་ཀྱི་ལམ་ཁ་གང་ཡིན་དང་། དེའི་ལེ་བར་ཉིས
དཔྱད་རྩོམ་འདིར་སྒོ་མེ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས་ཀྱི་སྒྲུང་གཏམ《གདགས་སྲིབ》ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་གཙོ་བོ་གནད་དུ་བཟུང་ནས་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་རང་བཞིན་དང་། མཐོང་སྣེའི་སྤྲོས་བརྗོད་བྱེད་སྟངས། སྐྱེ་འཆིའི་བར་གྱི་ཚེ་སྲོག་གི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་གནད་དོན་སོགས་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བགྱིས་པར་མ་ཟད། རྩོམ་ག
བོད་ལྗོངས་ནི་ས་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་མཚོ་དང་མཚེའུ་མང་ལ་རང་བྱུང་གི་ཐོན་ཁུངས་ཧ་ཅང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་གནས་མཆོག་ཞིག་ཡིན། ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོའི་རིང་གནས་འདིར་སྐྱེ་འཕེལ་བྱེད་པའི་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་གལ་ཆེའི་ཁོངས་མི་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཁོ
མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་གྱི་རིག་རྩལ་ལས་ཀ་བ་དང་ལྷག་པར་དུ་བོད་རིགས་དམངས་ཁྲོད་རིག་རྩལ་ལས་ཀ་བ་ཚོས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་བསྔོག་འདོན་དང་།འཚོལ་སྡུད།དག་སྒྲིགཞིབ་འཇུག་བཅས་བགྱིད་པའི་ཐད་ལས་ཀ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་བསྒྲུབས་པ་དང་།དེ་བཞིན་གྲུབ་འབྲས་ཀྱང་དགའ་འོས་པ་ཞིག་འཐོབ་ཡོད
ཉེ་བའི་ཆར་ཁོ་བོ་རྒས་པའི་སྒྲ་འཛིན་ཡུལ་དུ། འགའ་ཞིག་ནས་འགོ་ཁྲིད་ལ་དབུ་ཁྲིད་ཅེས་ཕྱིས་དར་འགོ་ཁྲིད་ལ་ཞེ་ཚིག་གམ་ཆེ་བརྗོད་ལྟ་བུར་ཁ་སྐད་བརྗོད་སྲོལ་དེ་དག་སྒྲུབ་བྱེད་ཡིན་ཁུལ་གྱིས་སྔར་ནས་ད་བར་འགོ་ཁྲིད་ལ་སྔོན་འཇུག་འ་ཡིག་གི་བརྡ་དག་བཀོད་དང་འགོད་བཞིན་པ་དེ་དག་མ་དག་ལྟ་བུར་
སྒྱུ་རྩལ་གྱི་འབྱུང་ཁུངས་ནི་རིག་གནས་འབྱུང་ཁུངས་ལ་གཏུག་ཡོད་པ་དང་།སྐབས་འདིའི་རིག་གནས་ནི་ cultre ཞེས་པའི་དོན་དང་མཚུངས་ལ།དེའི་ཁུངས་ལཱ་ཏིན་ཡི་གེ་ cultura ཞེས་པ་ཡིན།
ལོ་ཙཱ་བས་གཞུང་ཡིག་སྒྱུར་སྐབས་ཐ་སྙད་ཚད་ལྡན་བཀོལ་རྒྱུར་དོ་སྣང་བྱེད་དགོས་ཤིང་དེའི་བསྟན་དོན་ཇི་བཞིན་མཚོན་པར་བྱེད་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་འགངས་ཆེན་པོ་ཡིན། མིག་སྔར་མིང་བརྡ་དང་ཚིག་ལས་བྱུང་བའི་འགྱུར་སྐྱོན་ཡོད་པ་དེ་དག་སེལ་ཐབས་སྐོར་ལ་རྩོམ་པ་པོ་རང་གི་ལྟ་ཚུལ་བརྗོད་པ་དང་སྦྲགས་དཔ
མི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནི་ཡུལ་དངོས་རྟོག་དཔྱོད་རྒྱབ་རྟེན་དུ་བྱེད་པ་དང་། དེར་ཞུགས་པའི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་ལྟ་ཞིབ་དང་བཅར་འདྲི་གཏིང་ཟབ་བྱས་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དོན་དངོས་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་པའི་ཡུལ་དངོས་ཀྱི་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ཐབས་ཤིག་རེད། མིའི་རིགས་རིག་པ་བས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ལག་ལེན་
གླེང་གཞི། བོད་གནའ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནང་དུ།སྟོན་པ་གཤེན་རབ་སྐུ་མྱ་ངན་ལས་འདས་རྗེས་འ་ཞ་གསང་བ་མདོ་སྡུད་ཀྱིས་བཀའ་བསྡུ་མཛད་ཚུལ་དང་། མྱང་ཡུལ་བར་མའི་ས་འཛིན་གྱི་ཐོག་མ་འ་ཞ་ཡིན་པ། གྲི་གུམ་བཙན་པོས་འ་ཞ་བོན་པོ་གདན་དྲངས་ཚུལ། སྟག་རི་གཉན་གཟིགས་ཀྱི་སྤྱན་འ་ཞ་སྨན་པས་ཕྱེས་ཚ
ཤན་སྦྱར་ཚིག་མཛོད་ནི་རིག་གནས་སྤེལ་རེས་བྱེད་སྤྱད་ཀྱི་གསེར་ཟམ་ལྟ་བུ་ཡིན་ལ། ལོ་ཙཱ་བའི་གཞི་འཛིན་ས་དང་ཐ་སྙད་གཅིག་གྱུར་འབྱུང་བའི་གཞི་མ་ཡིན། ལོ་རྒྱུས་དུས་སྐབས་སོ་སོར། སྔོན་བྱོན་མཁས་པ་དག་གིས་རིག་གནས་ནང་འདྲེན་དང་དར་སྤེལ། གྲ་རྒྱས་སུ་གཏོང་ཆེད་ཤན་སྦྱར་ཚིག་མཛོད་མང་དུ་བ
རྨ་ཆུ་ནི་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་ལྷོ་ནུབ་ཕྱོགས་དང་སི་ཁྲོན།ཀན་ལྷོ།མཚོ་སྔོན་གསུམ་གྱི་འདྲེས་མཚམས་ན་ཡོད་པའི་འབྲོག་སྡེ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན།དུས་ཚིགས་ཀྱི་སྤོ་འགྱུར་རམ་རྩྭ་ཆུའི་འཕེལ་འགྲུབ་དང་བསྟུན་ནས་འཚོ་སྡོད་བྱེད་ཅིང་འབྲོག་ལས་ཁོ་ན་གཉེར་བཞིན་ཡ
【ནང་དོན་གནད་བསྡུས།】《ཅིག་ཅར་འཇུག་པ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་རིགས་པ་ཡང་དག་པར་ངེས་པ》ཞེས་པའི་ཡིག་ཆ་འདི་ནི་སྤྱི་ལོ་བརྒྱད་པའི་དུས་མཇུག་གམ་དུས་རབས་དགུ་པའི་དུས་མགོ་ཙམ་ལ། ཧྭ་ཤང་མ་ཧཱ་ཡ་ནའི་གསུང་ལྟར་ཁོང་གི་སློབ་མ་ཝང་ཤི(王锡)ཟེར་བས་ཟིན་བྲིས་བཏབ་པ་ཞིག་ཡིན། དཔྱད་རྩོམ་འདིའི་ནང་ད
རྒྱ་གར་གྱི་ནང་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་རིག་གནས་ནི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་དང་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་གཏིང་ཟབ་པར་འབྲེལ་འདུག་པས་དཔྱད་གཞི་གནད་ཆེ་ཞིང་བརྗོད་པར་བྱ་བ་ཤིན་ཏུ་མང་མོད། དེའི་ཚུལ་ལ་དཔྱད་ཞིབ་ཀྱིས་འཇུག་པའི་སྐྱེ་བོ་རེ་གཉིས་ཡོད་པ་དང་། ལྷག་པར་ད་རེ་ཁོ་བོ་དུས་ཚོད་ཀྱིས་གཏུགས་ཏེ་མང་དུ་སྤ
འདིར་ད་ཕན་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་རིགས་ནང་མ་འཁོད་པའམ། ཡང་དག་པར་འཁོད་མ་མྱོང་བའི་བོད་ལྗོངས་ཆབ་མདོ་ས་ཁུལ་གྱི་ལྡན་མ་བྲག་རྩར་ཡོད་པའི་བོད་བཙན་པོའི་དུས་རབས་ཀྱི་བྲག་བརྐོས་ཡིག་རིས་འཁྲུལ་མེད་ཅིག་གི་སྐོར་ཐོག་མའི་མཚམས་སྦྱོར་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
ལྷོ་ནུབ་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་དགེ་རྒན་ཐུབ་བསྟན་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ཀྱིས་ཡིག་བསྒྱུར་གླེང་བ།
དེ་ཡང་ཁམས་བི་རིའམ་བེ་རི་རྒྱལ་པོ་ཞེས་འབོད་པ་དེ་ནི་སྔོན་དུས་བར་ཁམས་ཀྱི་ཡུལ་ཉི་ཚེ་བའི་ས་སྐྱོང་ངམ་རྒྱལ་པོ་ཞིག་ཡིན་ནའང་། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་བེ་རི་རྒྱལ་པོ་ནི་ས་སྐྱོང་གཞན་དག་རྣམས་ལས་སྐད་གྲགས་ཅུང་ཟད་ཆེ་བར་མ་ཟད། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དུས་རིམ་མི་འདྲ་བའི་ནང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱ
རྩོམ་འདིར་དགོས་དོན་གྱི་ཡན་ལག་དང་། བསྡུས་དོན་གྱི་ཡན་ལག་སོགས་ཡན་ལག་ལྔའི་འཆད་ཐབས་དང་། རྒྱུད་འདིའི་མིང་ནི་ཅི་ཞིག་ཡིན་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའི་རྩིས་མགོ་རྣམ་པ་ལྔའི་འཆད་ཐབས་སམ་གླེང་བསླང་བ་ལྔའི་འཆད་ཐབས་བཅས་ཐབས་ལྔ་ཅན་གྱི་འཆད་ཐབས་ལ་འགྲེལ་བ་དང་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་ཡོད།
མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་གི་རྗེས་ནས་ཨ་མདོའི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཆེད་དུ་བརྟག་དཔྱོད་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་མཁན་མང་པོ་བྱུང་ཞིང་། མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་དུ་ཡང་གཙོ་བོ་ཨ་མདོའི་ཡུལ་གྱི་སྒོམ་སྡེའི་ལོ་རྒྱུས་དང་ཆོས་འཆད་ཉན། ལུང་མན་དག་སྐོར་གྱི་གནས་ཚུལ་འགོད་པ་གཙོ་བོར་བཟུང་བས།
ཉེ་ཆར། མཚོ་སྔོན་བོད་སྐད་དྲ་ལམ་བརྙན་འཕྲིན་གྱི་མདོ་འཛིན་པ་སྙིང་བྱམས་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས“འཛམ་གླིང་དཔེ་ཀློག་ཉིན་མོ”བསླེབ་ལ་ཉེ་བའི་གོ་སྐབས་དང་བསྟུན། དོན་གྲུབ་རྒྱལ་དང་ཁོང་གི《ལང་ཚོའི་རྦབ་ཆུའི》སྐོར་བརྗོད་གཞིར་བཟུང་སྟེ། མཚོ་སྔོན་དགེ་ཐོན་སློབ་ཆེན་གྱི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་མཚོ
རིག་ལྡན་རྒྱ་མཚོ་ནི་དེང་རབས་བོད་ཀྱི་རྩོམ་སྟེགས་སུ་གྲུབ་འབྲས་གཡུར་དུ་ཟ་ཞིང་ཤུགས་རྐྱེན་ཤིན་ཏུ་ཟབ་པའི་རྩོམ་པ་པོ་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཡིན། ཁོང་ནི“དངོས་གནས་མི་ལོ་ཧྲིལ་བོ་སུམ་ཅུའི་དུས་ཡུན་ནང་དུ་སྒྲུང་གཏམ་འབྲི་བ་དང་ཀློག་པ། དཔྱད་པ་གཏོང་བ་སོགས་ཀྱི་ལས་ཀ་རྒྱུན་མ་ཆད་པར”①གཉ
ལྕགས་ཐར་བྱམསཞང་ཞུང་ཆོས་དབང་གྲགས་པ་ནི་རྗེ་ཙོང་ཁ་བའི་སློབ་མ་ཡིན་ལ། ཁོང་དང་མུས་སད་པ་བློ་གྲོས་རིན་ཆེན་སེེངྒ་གཉིས་ནི་རྣམ་དཔྱོད་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་སློབ་མ་ཡང་ཡིན། རྒྱལ་པོ་རཱ་མ་ཎའི་གཏམ་རྒྱུད་ལས་བརྩམས་པའི་སྙན་ངག་གི་བསྟན་བཅོས་དྲི་ཟའི་བུ་མོའི་རྒྱུད་མང་གི་སྒྲ་དབྱངས་ཞེས་
དཔྱད་རྩོམ་འདིར་ཨ་མདོ་ས་ཁུལ་དུ་དར་ཁྱབ་ཆེ་བའི་བོད་ཀྱི་ཟློས་གར་གྱིས་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཐོན་པའི་ནུས་པ་དང་། འཕེལ་རྒྱས་ཁྲོད་ཀྱི་གནད་དོན། དེ་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་བཅས་གཙོ་བོར་བཟུང་ནས་དཔྱད་ཡོད།
རྩོམ་ཡིག་འདིའི་ནང་སྤྱིར་གླིང་སྒྲུང་དུ་བོད་ཀྱི་ཡ་ཐོག་སྲིད་པའི་ལྷ་འདྲེའི་སྡེ་ཚོགས་ནས་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ལྷ་ཚོགས་དང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་སངས་རྒྱས་བྱང་སེམས་ནས་དམ་ཅན་བསྟན་སྲུང་རྒྱ་མཚོའི་ལྷ་ཚོགས་སོགས་ཀྱི་བར་ཕལ་ཆེར་མ་འདུས་པ་ཞིག་མེད་ཅེས་བརྗོད་ཆོག་ཚུལ་དང་། གླིང་ས