སྤྱི་བདེ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་མི་དམངས་ཉེན་རྟོག་པས་བདེ་སྲུང་དོ་དམ་མམ་ཡང་ན་སྤྱི་བདེའི་སྲིད་འཛིན་དོ་དམ་་སྐོར་གྱི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་ཁྲིམས་སྲོལ་གཞན་དག་ལ་འགལ་བའི་སྐྱེ་བོའམ་ཡང་ན་རྩ་འཛུགས་དག་ལ་བཅའ་ཁྲིམས་ལྟར་སྲིད་འཛིན་ཐད་ཀྱི་བཙན་ཤེད་བྱེད་ཐབས་དང་ཆད་པ་གཅད་ཆོག གཤམ་གྱི་གནས་ཚུལ་ལས
ཉེས་ཅན་ལོག་སྤྱོད་ཚོགས་ཁག་གི་གནས་བབ་མངོན་གསལ་དང་ནག་ཉེས་ཀྱི་དྲ་རྒྱའི་བསྣོལ་མཚམས་རྙོག་འཛིང་ཆེ་བ། ནག་ཉེས་ཀྱི་ཁྱབ་ཡུལ་མངའ་ཁོངས་ཅུང་མང་པ། ནག་ཉེས་དེ་ཡང་བསླུ་བྲིད་དང་བརྐུ་འཁྱེར་གྱི་བྱེད་ཐབས་སྣ་གཅིག་ནས་བཟི་ཁབ་རྒྱག་པ་དང་བཙན་འཕྲོག་གཞན་སྤྲོད་བཅས་ཀྱིས་གྱོད་དོན་བརྟོལ་བ
བུ་མོ་ཆུང་ཆུང་གི་ལོག་གཡེམ་གནོད་འཚེ་ནི་བུ་མོ་ཆུང་ཆུང་གི་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་ཐེབས་པའི་གཏུམ་སྤྱོད་ཀྱི་དྲག་ཤུགས་དངོས་ཡིན་ལ། བྱིས་པ་ཕོ་མོ་གཉིས་ལས་མོ་ལ་དམིགས་གསལ་གྱིས་ཐེབས་པའི་གཏུམ་སྤྱོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པས། སྤྱི་ཚོགས་ཧྲིལ་བོས་དེར་བསྟུན་གྱིས་དོ་ཁུར་འཐུས་ཚང་དང་
རོགས་སྒྲུབ་མི་སྣས་གཤམ་གྱི་འོས་འགན་འདི་དག་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས། རང་ཉིད་ཀྱི་ཁྲིམས་མཐུན་ཁེ་དབང་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་ཐོབ་པའི་དོན་དངོས་ཀྱི་དངོས་ཡོད་བདེན་དཔང་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཡིག་ཆ་བཅས་ཀྱིས་དཔལ་འབྱོར་ལ་དཀའ་ཁག་ཡོད་པ་བདེན་དཔང་བྱས་ནས། རིན་དངུལ་ཉུང་འཕྲི་བྱས་ཆོག བཅའ་ཁྲིམས་ཞབས་ཞུའི
བྱིས་པ་ལས་བཟོ་པ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་པ་གཏན་འགོག་བྱེད་པ་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ངལ་རྩོལ་ལས་བཟོ་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་རྩ་བའི་རྩ་དོན་ཞིག་ཡིན་ལ། རང་རྒྱལ་གྱི《ངལ་རྩོལ་བཅའ་ཁྲིམས》ཀྱི་རྩ་བའི་རྩ་དོན་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་རིག་རྩལ་དང་། ལུས་རྩལ། བཟོ་རྩལ་ལས་ཁུངས་ལ་ལ་ཞིག་སྟེ། ངེ
ངལ་རྩོལ་པས་ལས་ཀའི་གོ་རིམ་ཁྲོད་དུ་གལ་ཏེ་དོན་རྐྱེན་དང་ཕྲད་ནས་གནོད་འཚེ་ཐེབས་པ་ལ། སྐབས་ཐོག་ཏུ་གྲོས་མཐུན་ཡེ་གེ་བཞག་ཡོད་པའི་སྨན་བཅོས་སྡེ་ཁག་ཏུ་སོང་ནས་སྨན་བཅོས་བྱ་དགོས་ལ། གནས་ཚུལ་ཚབས་ཆེན་ཡིན་ན་ཐོག་མར་ཉེ་འགྲམ་གྱི་སྨན་བཅོས་སྡེ་ཁག་ཏུ་མྱུར་སྐྱོབ་སྨན་བཅོས་བྱ་ཆོག
ཁག་ཐེག་ནི་བུ་ལོན་ཁག་འཁུར་གྱི་རིགས་ཤིག་སྟེ་འབངས་མིའི་ཁོངས་གཏོགས་ཀྱི་ཁག་འཁུར་ཡིན། དེ་ནི་ཁག་ཐེག་པ་དང་བུན་བདག་གི་དུས་བཅད་ལྟར་བུ་ལོན་ལེན་མཁན་གྱིས་བུན་འགན་མ་འཁུར་ཚེ། ཁག་ཐེག་པས་ཁ་དན་ལྟར་བུ་ལོན་འགན་ལེན་བྱེད་པའམ་འོས་འགན་ཁག་འཁུར་བྱེད་པའི་བྱ་སྤྱོད་ལ་ཟེར།
བུད་མེད་དང་བྱིས་པ་བསླུ་བྲིད་དང་གཡོ་འཚོང་བྱས་པའི་རིགས་ལ་དུས་བཙོན་ལོ5ཡན་ནས་ལོ10མན་བར་གྱི་ཉེས་ཆད་གཅད་རྒྱུ་དང་། གཤམ་གསལ་གནས་ཚུལ་གང་རུང་ཡོད་པའི་རིགས་ལ་དུས་བཙོན་ལོ10ཡན་དང་ཚེ་བཙོན་གྱི་ཉེས་ཆད་གཅད་རྒྱུ་དང་། ཉེས་ཚབས་ཧ་ཅང་ཆེ་བའི་རིགས་ལ་སྲོག་ཆད་གཅོད་པར་མ་ཟད། རྒྱ
རང་རྒྱལ་གྱི་ཉེས་ཁྲིམས་གསར་བའི་ཁྲོད་གཏན་ཁེལ་བྱས་པ་ལྟར་ན། བཟའ་འཐོར་རྗེས་སུ་སྐྱེས་པས་སྔོན་གྱི་ཆུང་མར་གཤམ་གསལ་གྱི་ཉེས་པ་དག་བསྐྱར་སྤེལ་བྱས་ཚེ། ཉེས་ཁྲིམས་ཁྲོད་འཁྲུག་རྐྱེན་དང་ཟིང་ཆ་བསླངས་པའི་ཉེས་པ་ཞེས་ཉེས་མིང་ཐོགས་པར་མ་ཟད། ལོ5མན་གྱི་དུས་བཀག་བཙོན་འཇུག་བྱ་ཆོག་
བཟའ་ཟླ་ཕྱོགས་གཉིས་ཀ་གཉེན་འཐོར་བྱས་རྗེས་ཕན་ཚུན་བྱིས་པ་གསོ་བར་རྩོད་གླེང་འབྱུང་དུས། 《བྱིས་པ་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་པའི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཐད་ཀྱི་གནད་དོན་འགའི་བསམ་འཆར》ཞེས་པའི་གཏན་ཁེལ་ནང་གི་ལོ2ཡན་ལ་སོན་པའི་བྱིས་པ་ཕ་མ་གཉིས་ཀས་སྙོར་འདོད་པའི་རེ་བ་བཏོན་ཚེ། ཕྱོགས་གཅིག་ལ་གཤ
ཤུལ་བཞག་རྒྱུ་ནོར་ནི་ངེས་པར་རྒྱུ་ནོར་བདག་འཛིན་བྱེད་མཁན་རང་ཉིད་ཀྱིས་བསགས་པའི་རྒྱུ་ནོར་ཡིན་ལ། མ་ཤི་བའི་མིའི་རྒྱུ་ནོར་ནི་ཤུལ་བཞག་རྒྱུ་ནོར་དུ་མི་བརྩི་ཞིང་། བགོ་བཤའ་དེ་བས་ཀྱང་བརྒྱག་མི་རུང་།
ཁྱོ་ཤུག་འཐོར་ནས་མ་བུ་ཁ་བྲལ་དུ་སོང་ཡང་། བྱིས་པ་ཐད་ཀར་གསོ་སྐྱོང་མི་བྱེད་པའི་ཁྱོ་ཤུག་གང་རུང་ལ་རང་གི་བྱིས་པར་ཐུག་འཕྲད་བྱེད་པའི་དབང་ཆ་ཡོད། ཕ་མ་བུ་ཕྲུག་ལ་ཐུག་འཕྲད་བྱེད་དབང་ཡོད་ཟེར་བ་ནི། ཕ་མ་གཉིས་བཟའ་ཚང་འཐོར་རྗེས། བུ་ཕྲུག་ལ་ཁ་བྲལ་བའི་ཕ་མ་སུ་ཡིན་ཡང་དུས་ཚོད་ད
ཐ་ཚིག་བསྒྲགས་པ་ནི་བསམ་བློའི་སྟེང་གི་ཆད་གཅོད་ཅིག་ཡིན་པས། ཆད་གཅོད་བྱེད་ཡུལ་གྱི་མི་ལུས་དང་རྒྱུ་ནོར་ལ་ཚད་བཀག་དང་བཙན་ལེན་སོགས་མི་བྱེད་ལ། བདེ་སྲུང་དོ་དམ་དང་འགལ་བའི་ཆེས་ཡང་བའི་ཆད་གཅོད་ལ་གཏོགས། ཐ་ཚིག་བསྒྲགས་པའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་ཁྲིམས་འགལ་བྱ་སྤྱོད་མིར་ཐ་ཚིག་བསྒྲགས་
ནག་ཉེས་བཟོ་བའི་གོ་རིམ་ཁྲོད། རང་འགུལ་གྱིས་ནག་ཉེས་བཟོ་བའི་བྱ་སྤྱོད་མཚམས་བཞག་པའམ་ཡང་ན་རང་འགུལ་གྱིས་ནུས་པ་ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་ནག་ཉེས་མཇུག་འབྲས་བྱུང་བར་བཀག་རྒྱ་བཟོས་པའི་རིགས་ལ་ནག་ཉེས་མཚམས་བཞག་པ་ཟེར། འདི་ནས་བཤད་པའི་ནག་ཉེས་བྱ་སྤྱོད་མཚམས་བཞག་པ་ཞེས་པ་ནི་ངེས་པ་དོན་གྱ
བསམ་གཟས་ནས་རྒྱུ་དངོས་ལ་གཏོར་བརླག་བཏང་བའི་ནག་ཉེས་ཞེས་པ་ནི། བསམ་གཟས་ནས་སྤྱི་སྒེར་གྱི་རྒྱུ་དངོས་ལ་གཏོང་བརླག་བཏང་བ་དང་གྲངས་འབོར་ཅུང་ཆེ་བའམ་ཡང་ན་གཞན་པའི་ཚུལ་ཚབས་ཆེན་ཡིན་པའི་བྱ་སྤྱོད་ལ་ཟེར། རང་རྒྱལ་གྱི«རྩ་ཁྲིམས»ཀྱི་དོན་ཚན275པའི་ནང་གཏན་ཁེལ་བྱས་པ་ལྟར་ན། “བསམ་ག
སྲིད་ཁྲིམས་ལས་ཁུངས་འགའ་ཡོད་ཀྱང་། ཉེས་དོན་དངོས་ཐག་གཅོད་བྱེད་པ་ལ་སྤྱི་བདེ་ལས་ཁུངས་དང་། ཞིབ་དཔྱོད་ལས་ཁུངས། མི་དམངས་ཁྲིམས་ཁང་གསུམ་ཡིན། གྱོད་དོན་ཡར་ཞུ་བྱས་རྗེས་ཐག་གཅོད་བྱེད་པ་དང་། གཞན་པའི་མྱུལ་ཞིབ་བྱ་མི་དགོས་པའི་ཉེས་དོན་གྱོད་གཞི་ཡང་བ། དཔེར་ན། དྲག་ཤུགས་ས
ཉེས་དོན་འགན་འཁྲིའི་ལོ་ན་ནི། བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱིས་གཏན་ཁེལ་བྱས་པའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་མཁན་གྱིས་རང་གི་ནག་ཉེས་བྱ་སྤྱོད་ལ་ཉེས་དོན་འགན་འཁྲི་འཁུར་བར་ངེས་པར་དུ་ཐོན་དགོས་པའི་ལོ་ན་ལ་ཟེར། རང་རྒྱལ་གྱི་«ཉེས་ཁྲིམས»ཀྱི་དོན་ཚན17 པའི་ནང་ཉེས་དོན་འགན་འཁྲིའི་ལོ་ན་ལ་འདི་ལྟར་གཏན་ཁེལ་བྱ
རྩོམ་གྱི་བདག་དབང་ལ་པར་སྐྲུན་དབང་ཆའང་ཟེར་ཏེ། དམངས་དོན་ཁེ་དབང་གི་རིགས་སུ་གཏོགས། དེ་ནི་རྩོམ་པ་པོ་རང་གིས་གསར་དུ་བརྩམས་པའི་རྩོམ་རིག་དང་ཚན་རིག སྒྱུ་རྩལ་བརྩམས་ཆོས་དག་ལ་ཁྲིམས་ལུགས་ལྟར་ཐོབ་པའི་དབང་ཆ་ཞིག་ཡིན། རང་རྒྱལ་གྱི«ཁྲིམས་ཆོས་བདག་དབང་བཅའ་ཁྲིམས»ཀྱིས་རྩོམ་གྱི
སྡོད་ཁུལ་དོ་དམ་སློབ་གསོ་བྱ་བའི་ངོ་བོ་ནི་ཉེས་ཆད་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་བྱ་འགུལ་ཡིན། དེ་དང་བཙོན་གྲོས་བཏང་བའི་མི་སྣ་དང་ཁྲིམས་འགལ་ན་ཆུང་གཞོན་ནུ་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ཏེ་སློབ་གསོ་རོགས་སྒྲུབ་དང་། མི་དམངས་འདུམ་འགྲིག སྡོད་ཁུལ་སྤྱི་ཚོགས་བྱ་བའི་ངོ་བོ་དང་མི་འདྲ། དེའི་མི་འདྲ
རང་རྒྱལ་གྱི«རྩ་ཁྲིམས»ཀྱི་དོན་ཚན239པའི་ནང་གཏན་ཁེལ་བྱས་པ་གཞིར་བཟུང་ན། “ནག་ཉེས་འདི་བཟོ་མཁན་ལ་ལོ10ཡན་གྱི་དུས་བཀག་བཙོན་འཇུག་དང་ཡང་ན་ཚེ་བཙོན་གྱི་ཁྲིམས་ཐག་གཅད་དགོས་པར་མ་ཟད། དངུལ་ཆད་གཅོད་པ་དང་རྒྱུ་ནོར་གཞུང་བཞེས་བྱ་དགོས།
རང་རྒྱལ་གྱི«རྩ་ཁྲིམས»ཀྱི་དོན་ཚན236པའི་ནང་གཏན་ཁེལ་བྱས་པ་ལྟར་ན། “དྲག་ཤུགས་དང་བཙན་ཤུགས་སམ་ཡང་ན་ཐབས་ཤེས་གཞན་སྤྱད་ནས་བུད་མེད་ལ་བཙན་གཡེམ་བྱེད་མཁན་ལ། ལོ3ཡན་དང་ལོ10མན་གྱི་དུས་བཀག་བཙོན་འཇུག་བྱ་དགོས། གཤམ་གྱི་གནས་ཚུལ་ལས་གང་རུང་ཞིག་ལྡན་ན། ལོ10ཡན་གྱི་དུས་བཀག་བཙོན
བཅའ་ཁྲིམས་འདི་ནི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་རྩ་ཆེན་དང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་འཇིག་ཉེན་ཆེ་བ་དག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ་ཆེད་དང་། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འཕེལ་རྒྱས། ལུགས་མཐུན་གྱིས་བེད་སྤྱོད། སྐྱེ་ཁམས་དོ་མཉམ་སྲུང་འཛིན་བཅས་ཀྱི་ཆེད་དུ་བཙུགས། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་
ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་དམངས་ཁྲིམས་ཁང་གི་རྩ་འཛུགས་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་དྲུག་པ་རུ་རིགས་སོ་སོའི་སྤྱི་དམངས་ཚང་མར་རང་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ལ་བརྟེན་ནས་གཏུག་བཤེར་བྱས་ཆོག་པའི་དབང་ཆ་ཡོད། མི་དམངས་ཁྲིམས་ཁང་གིས་ས་གནས་དེའི་སྤྱི་སྤྱོད་ཀྱི་སྐད་དང་ཡི་གེར་བྱང་ཆ་མ
《ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་འགྲོ་ལམ་འགྲིམ་འགྲུལ་གྱི་བདེ་འཇགས་བཅའ་ཁྲིམས》ཀྱི་དོན་ཚན་70ཡི་གཏན་འབེབས་གཞིར་བཟུང་། འགྲོ་ལམ་ཐོག་འགྲིམ་འགྲུལ་ལས་འཛོལ་ཐོན་ཚེ། འཁོར་རིགས་ཀྱི་ཁ་ལོ་བས་འཕྲལ་དུ་འཁོར་རིགས་ཁ་བཀག་ནས་གནས་ཚུལ་ཐོན་ཡུལ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་དགོས། མི་སྣ་ཤི་རྨས
དོན་ཚན་དང་པོ། (ཁྲིམས་འཛུགས་དམིགས་ཡུལ) བུད་མེད་ཀྱི་ཁྲིམས་མཐུན་ཁེ་དབང་ལ་འགན་ལེན་དང༌། ཕོ་མོ་འདྲ་མཉམ་ལ་སྐུལ་འདེད། བུད་མེད་ཀྱིས་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་དེང་རབས་ཅན་འཛུགས་སྐྲུན་ཁྲོད་ཀྱི་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་གང་ལེགས་བྱེད་ཆེད། རྩ་ཁྲིམས་དང་རང་རྒྱལ་གྱི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་གཞིར