དེ་ཡང་སྨད་མདོ་ཁམས་སྒང་དྲུག་གི་ཡ་གྱལ་ཟལ་མོ་སྒང་གི་ས་ཡི་ཐིག་ལེ །དཔལ་ཡུལ་རྫོང་འཆི་མེད་མཚོ་འཁྲུངས་རྒྱལ་པོས་བྱིན་གྱིས་བརླབས་མྱོང་བའི་འབའ་རོང་ཡུལ་ཤོག་སྐས་ཐར་སྡེ་བའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་གནས་མཆོག་རྫོང་ཆེན་ནི། ཕྱི་ཡི་བཀོད་པ་ནི་རང་བྱུང་གི་བྲག་རི་བརྗིད་ཅིང་དཔང་མཐོ་བ།
དེ་རིང་ཕྱི་དྲོར་བདག་གིས་གསང་སྔགས་རིག་གནས་བྱང་ཆུབ་གླིང་དུ་ཕྱི་དྲོའི་དཔེ་ཁྲིད་བྱས་རྗེས་ཨོའུ་རྒྱ་རིན་པོ་ཆེ་དང་མཉམ་དུ་འབའ་ལུང་བར་ཡོད་པའི་ས་པཎ་གྱི་སྒྲུབ་ཕུག་ལ་མཇལ་བར་སོང་། འདི་ནི་བདག་གིས་འབའ་གཞུང་གི་གནའ་ཤུལ་ལ་མཇལ་ཐེངས་གཉིས་པའམ་ཡང་ན་རྟོག་དཔྱོད་ལ་འགྲོ་ཐེངས་གཉིས་
ལོ་ཀྱཱ་ཏུན་ཞེས་པའི་མིང་འདི་བདག་གིས་ནམ་ཞིག་ལ་ཐོས་པ་མི་ཤེས་མོད། ཕལ་ཆེར《མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང》ལས་མཐོང་བ་འདྲ། དེ་ནི་དཔལ་འཁོར་ལོ་སྡོམ་པའམ་རྗེ་བཙུན་རྡོ་རྗེ་རྣལ་འབྱོར་མའི་གནས་ཁྱད་པར་ཅན་ཞིག་ཡིན་པས་གནས་འདིར་མཇལ་ན་སྙམ་པའི་ཀུན་སློང་ནི་ནམ་ཡང་ལྡོག་མི་ནུས།
ང་རང་སློབ་འབྲིང་སྐབས་ནས་བཟུང་། བྱང་གི་དགོན་ཆེན་བཞིའམ་མདོ་སྨད་ཀྱི་རྫོང་ཆེན་དྲུག་ལ་སོགས་པའི་གནས་ཡུལ་དང་། ཁྱད་པར་དུ་མཁས་པ་མི་གསུམ་དང་བླ་ཆེན་དགོངས་པ་རབ་གསལ་གྱི་བཀའ་དྲིན་ལས་བསྟན་པའི་མེ་རོ་གང་ལས་བསླངས་པའི་གཞིར་གྱུར་པའི་འཕགས་ཡུལ་དབུས་འགྱུར་འཆང་གཉིས་པ་དན་ཏིག་
ཨ་མ་འབྲུག་མཚོ་ཞེས་པ་ནི་མཐའ་བཞི་བྲག་རིས་བསྐོར་ཞིང་ལྗང་མདོག་གི་ནགས་ཚལ་གྱིས་ཡོངས་སུ་བརྒྱན་པའི་ལྟེ་བར་ཡིད་འོང་གི་མཚོ་མོ་སྔོ་ལྟེམ་མེ་བ་ཞིག་མངའ་བ་དེའི་བཏགས་མིང་ངོ་། །ད་ལོའི་གུང་གསེང་གི་དུས་ཚོད་བཟང་པོ་འདི་བེད་སྤྱད་དེ་ཕ་མ་རྣམ་གཉིས་དང་ཆུང་མ། བུ་ཕྲུག་དང་བཅས་པ་དེང་
དབུས་ལྷ་ལྡན་དུ་འབྱོར་བའི་ཉིན་གཉིས་པ་སྟེ2010ལོའི་ཧོར་ཟླ་གསུམ་པའི་ཚེས་གསུམ་ཉིན་གྱི་ཞོགས་པར་ཇོ་མཇལ་བྱས་ཚར་རྗེས། སེ་ར་བབས་པ་ལྟ་བུའི་སེ་རའི་ཕྱོགས་སུ་ང་དང་མ་སྤུན་རྟ་མགྲིན་སྐྱིད་གཉིས་ལྷན་དུ་བསྐྱོད།
གནའ་མཁར་སྟོང་སྐོར་ནི་ཟི་ལིང་གྲོང་ཁྱེར་དང་བར་ཐག་སྤྱི་ལེ40ཡིས་ཆོད་པའི་མཚམས་སུ་ཡོད་ལ། ཟི་ལིང་ནས་མཚོ་སྔོན་པོར་འགྲོ་བའི་ལམ་དུ་རྒྱུན་པར་སྟོང་སྐོར་ཞེས་པའི་གནའ་གྲོང་ཆུང་ཆུང་འདིར་འཕྲད་པ་ཡིན། སྟོང་སྐོར་ཞེས་པ་བོད་སྐད་ནས་སོག་སྐད་དུ“སྟོང་འཁོར”ཞེས་པར་སྒྲ་འགྱུར་ལ། དོན་ག
མཚོ་སྔོན་གྱི་དགུན་དུས་ཀྱི་བརྗིད་ཆགས་པའི་མཛེས་ལྗོངས།
2020ལོའི་ཟླ1ཚེས6ཉིན་གྱི་ཞོགས་པའི་ཆུ་ཚོད་དྲུག་པར། མཚོ་སྔོན་ཚྭ་ཁ་ཚྭ་མཚེའུ་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་གྱི་ཉེ་འགྲམ་དུ་རྔམ་བརྗིད་ལྡན་པའི“འོད་དུམ”སྣང་ཚུལ་ཐོན་ཡོད། དེ་ནི་ཚྭ་ཁ་ཚྭ་མཚོར་ངོ་མཚར་ཆེ་བའི་སྣང་ཚུལ་དེ་འདྲ་ཐོན་ཐེངས་དང་པོ་མ་རེད། 2018ལོའི་ཟླ12ཚེས13ཉིན་དྲ་གྲོགས་ཤིག་གིས་ཀ
དགུན་དུས་སུ། ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་སུའུ་ནན་ཡུས་ཀུའུ་རིགས་རང་སྐྱོང་རྫོང་ལུང་ཁྲང་གཙང་པོའི་འཁྱགས་ཀླུང་དང་འཁྱགས་རོམ་ཉི་འོད་འོག་འོད་ཟེར་རབ་ཏུ་འཕྲོ་ཞིང་བཀྲག་མདངས་འཚེར།
ཀོང་ཀྲོའུ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་བུའུ་ཡང་གནམ་དཔྱད་ཁང་གིས་གནས་ཚུལ་ལྟར་ན། ཉེ་ཆར སའི་གོ་ལ་མིང་གྲགས་ཆེ་བའི་འཁྲིག་པའི་སྐར་ཚོམ་གྱི་འཁོར་ལམ་བརྒལ་རྒྱུ་རེད། ད་ལོའི་འཁྲིག་པའི་སྐར་ཚོམ་གྱི་སྐར་མདའི་ཆར་པ་ཐོན་པའི་དུས་ཚོད་དེ་ཟླ་12ཚེས་4ཉིན་ནས་ཚེས་17ཉིན་བར་ཡིན་པ་དང་ཆོས་འཁྲུག་ཆ་དོད
ཟླ་12ཚེས་10ཉིན་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་གཞིགས་ན། ནག་ཆུ་གྲོང་ཁྱེར་ནི་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་བྱང་རྒྱུད་དུ་གནས་པ་དང་བོད་ལྗོངས་ཀྱི“བྱང་གི་སྒོ་ཆེན”ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། 2018ལོའི་ཟླ་5པར་ནག་ཆུ་དངོས་སུ་གྲོང་ཁྱེར་ཅན་དུ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་ནས་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་མཚོ་ངོས་ལས་ཆེས་མཐོ་ཤོས་དང་། （སྨི་150
ཟླ་12ཚེས་10ཉིན་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་གཞིགས་ན། རྒྱལ་སྤྱིའི་རང་བྱུང་དང་བདག་ཏུ་མ་བཟུང་བའི་སྲོག་ཆགས་སྲུང་སྐྱོང་མཐུན་ཚོགས་དང་དབྱིན་ཇིའི་གོང་མ་ཚང་བྱ་རིགས་སྲུང་སྐྱོང་མཐུན་ཚོགས(RSPB)ཀྱིས་2019ལོའི་ལོ་འཁོར་གྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་འདབ་ཆགས་རིགས་ཀྱི་འགྲན་བསྡུར་ཆེ་མོའི་བྱ་དགའ་ཐོབ་པའ
ཏའེ་རིགས་གླེང་སྐབས་ང་ཚོས་ཏའེ་རིགས་ཀྱི“རྨ་བྱའི་ཞབས་བྲོ”མི་གླེང་ཀ་མེད་བྱུང་བ་དང་། རྨ་བྱའི་བྲོ་འཁྲབ་སྐབས་གར་ཉམས་མཛེས་པ་དང་གྲུང་ཤ་དོད་པའི་ཁྱད་ཆོས་དམིགས་བསལ་ལྡན་ཡོད། རྨ་བྱ་ནི་ཞབས་བྲོའི་ཐད་ནས་མཚོན་གྱིན་ཡོད་པར་མ་ཟད། འཇིམ་བཟོ་དང་འཛུགས་སྐྲུན། རྒྱན་གོས། གླུ་གར། རི་
ལ་ལས་བཤད་ན་ཏུན་ཧོང་དུ་གླིང་ལ་གྲགས་པའི་མའོ་ཀའོ་ཁུའུ་བྲག་ཕུག་ཡོད་ཅིང་དེ་ག་ནས་སྙན་པའི་གྲགས་པ་ཆེ་བའི་ཏུན་ཧོང་གཏེར་ཡིག་རྙེད་པས་ཞིབ་འཇུག་གི་རིན་ཐང་ལྡན་ཟེར། ལ་ཤས་ཀྱིས་ཏུན་ཧོང་དུ་དབྱངས་ལྡན་བྱེ་མའི་རི་དང་ཟླ་གམ་མཚེའུ་ཡོད་པས་དེའི་མཛེས་པ་ནི་མི་ཡུལ་གྱི་རྒྱན་དུ་ཆེ་སྐད།
བར་སྣང་ནས་པར་བླངས་པའི་རི་བོའི་ཡུལ་ལྗོངས་རེད། གདང་ལ་རི་རྒྱུད་ནི་ཀན་སུའུ་དང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་མཚམས་སུ་གནས་པ་དང་། རི་རྩེར་རྒྱུན་དུ་ཁ་བ་དཀར་པོས་གཡོགས་པ་དང་། བར་སྣང་ནས་ཐུར་ལྟ་བྱས་ན། གྲོག་རོང་སྡེབ་སྣོལ་བྱས་ཡོད་ལ། རི་ཀླུང་ཀྲོང་ངེར་འགྱིང་བས་བརྗིད་
དགུན་འགོ་ཚུགས་མ་ཐག་ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་ནུབ་བྱང་རྒྱུད་དུ་གནས་པའི་བདེ་ཆེན་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་ས་ཁོངས་ནང་གི་སྨན་རི་གངས་རི་དང་སོགས་ཡུལ་ལྗོངས་ལྟ་ན་སྡུག་པ་ཞིག་ཡོད།
ཉིན་འདི་གར། གྲང་རླུང་གི་རྐྱེན་པས། ཀན་སུའུ་ཧྲན་ཏན་རྟ་ཏར་ཁ་བ་བབ་ཁ་དང་། སྟོན་ཁའི་གསར་མདོག་གི་ལྭ་བ་ཕུད་ནས་གོས་དཀར་གྱིས་བརྒྱན་ཡོད།
དུང་དཀར་མཚོ་ནག་ནི་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མགོ་ལོག་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་མངའ་ཁོངས་སུ་གནས་ཤིང་།
ལང་ཇུ་སྡེ་བཞི་ནི་གནའ་བོའི་བོད་སོག་གི་ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། ལྷག་པར་བོད་ཀྱི་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ་འཇམ་མགོན་ས་སྐྱ་པཎྚི་ཏ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་མཆོག་གོ་དན་རྒྱལ་བོས་གདན་ཞུ་མཛད་དེ། རྣམ་དཀར་གྱི་མཛད་པ་དང་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་བདུད་རྩི་ཡིས་སོག་པོ
ཤིན་ཅང་ཨ་ཁེ་སུའུ་ས་ཁུལ་ཨ་ཝ་ཐེ་རྫོང་ནི་ཞིང་ལས་གཙོ་བོར་བྱེད་པ་དང་ཞིང་ནགས་འབྲོག་ཞོར་ཕྱོགས་བསྡུས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཞིང་ལས་དཔལ་འབྱོར་རྫོང་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། སྲིང་བལ་ནི་གཙོ་གནད་སྐྱེད་སྲིང་དང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་ཐོན་ལས་ཤིག་ཡིན་ལ་ལེགས་ཆ་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་ཤིག་ཀྱང་རེད།
ཟླ10བའི་ཚེས26ཉིན་གྱི་དགོང་མོ་ནོར་ཝེ་ཐེ་ལའོ་མུའུ་སེ་ཉེ་འགྲམ་ནས་བླངས་པའི་གླིང་སྣེའི་འོད་ཡིན། ཐེ་ལུའོ་མུའུ་སེ་ནི་བྱང་སྣེའི་མུ་ཁྱུད་ནང་དུ་གནས་པ་དང་། དེ་ནི་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་སྣེ་འོད་ལྟ་དཔྱད་ཚད་འཇལ་ས་ཚིགས་ཡིན་པ་རེད།
བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གཟི་མདངས་མ་ཡལ་བའི་ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོ་འདི་ལ་ལོ་ངོ་སུམ་བརྒྱར་ཉེ་བའི་རིག་གནས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལྡན་ཞིང་། ད་ལྟ་དགེ་འདུན་སྟོང་ཕྲག་ལྷག་བརྒལ་བའི་ཤེས་རིག་གི་ལྟེ་གནས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། གདན་ས་འདི་ནི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཆེན་མོ་ལྔ་ལས་
སྟོན་གྱི་དུས་སུ་རྩ་དང་རྩི་ཤིང་ལ་གསེར་མདོག་གི་ལང་ཚོ་འོད་དུ་འཁྱུག་ཅིང་། ཁོར་ཡུག་ཀུན་ཏུ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲང་ངར་ཅུང་ཙམ་མཆེད་ནས་འོང་། སྐབས་དེར་མི་རྣམས་ཀྱིས་གྱོན་གོས་མཐུག་པོ་དག་གྲ་སྒྲིག་བྱེད་ལ་དེ་ནི་ཁོར་ཡུག་གིས་བསྐྱེད་པའི་གོམས་གཤིས་ཤིག་ཏུ་འདུག་གོ།
གདན་ས་འདིའི་ཡུལ་ལྗོངས་ནི་སྒྱུ་མའི་སྣང་བརྙན་ལྟར་དུས་བཞིའི་རྐང་འགྲོས་དང་བསྟུན་ཏེ་མཛེས་སྡུག་གི་རྣམ་པ་རེས་སུ་འཁོར་བས། རྒྱལ་ཕྱི་ནང་གི་སྐྱེ་བོ་ཁྲི་ཕྲག་མང་པོའི་འགྲུལ་བཞུད་ཀྱི་ལྟེ་གནས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། དེ་ཡང་དཔྱིར་ཀའི་དུས་སུ་ཕྱོགས་མཚམས་ཀུན་ཏུ་ལྗང་མྱུག་རྒྱས