དེ་ཡང་རང་རེ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་སུ་མི་ཉག་ཅེས་ཟེར་བར་རྒྱས་ཞིས་ཞཱ《西夏》ཞེས་འབོད་ལ། དེའི་ཐོག་མའི་རིགས་རྒྱུད་ནི་བོད་ཀྱི་ལྡོང་གི་རུས་སུ་གཏོགས་པས་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་ལྡོང་ལ་ཏང་ཤང་ཞེས་བྲིས་འདུག་ཅིང་། སྤྱིར་བོད་ལ་ཆཱང་གི་མིང་སྦྱར་བ་བཞིན་འདི་ལའང་ཏང་ཤང་ཆཱང（党项羌）ཞེས་འཁོད་ཡོད། ཡང་མིང་འདི་ནི་བོད་ཡིག་ཏུ་མི་ནག་དང་མི་ཡག་ཅེས་པའི་སྒྲ་འགྱུར་ཡིན་ཚུལ་སོགས་ཅི་རིགས་ཤིག་འབྱུང་བས་རྒྱའི་གནའ་ཡིག་ཏུའང་མི་ཡོག（弥药）ཅེས་བྲིས་འདུག སྤྱིར་བོད་ཀྱི་རུས་མཛོད་སོགས་སུ་ལྡོང་ངམ་མི་ཉག་གིས་གནའ་སྔ་མོ་ཁམས་ཀྱི་ཡུལ་རྣམས་བཟུང་བར་བཤད་ལ།
རྒྱའི་ཡི་གེ་ལྟར་ན་བོད་ཆེན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་མ་བཙུགས་གོང་མདོ་སྨན་ཤར་མཐའི་འབྲུག་ཆུའི་རྒྱུད་གཙོས་པའི་ཡུལ་རྣམས་སུ་གནས་པ་དང་། ཕྱིས་འཐབ་འཁྲུག་སོགས་ཀྱི་རྐྱེན་ལས་དུམ་བུར་ཆད་དེ་ལྷོ་བྱང་གཉིས་སུ་གྱེས་པ་ལས་ལྷོ་བ་ནི་དེང་གི་ཁམས་མི་ཉག་སོགས་དང་བྱང་པ་རྣམས་ད་ལྟའི་ཉིན་ཞཱ་ལྗོངས་ཕྱོགས་སུ་བྱོན་པ་ལ། རྗེས་ནས་བོད་སིལ་བུའི་སྐབས་སུ་དེང་གི་གྲོང་ཁྱེར་ཡུན་ཁྲོན་གྱི་ཉེ་འདབས་རྒྱལ་ས་བྱས་ནས་ཏཱ་ཞཱ་གོ（大夏国）སྟེ་མི་ཉག་ཆེན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་བྱ་བ་བཙུགས་པ་ཡིན་པར་བཤད། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་སུ་མི་ཉག་རྒྱལ་རབས་སམ་ཡང་ན་མི་ཉག་གྷ་ཞེས་བརྗོད་པར་སྣང་། 《དེབ་ཐེར་དམར་པོ》དང《རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་ཆེན་མོ》《མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང》སོགས་སུའང་མི་ཉག་གི་ལོ་རྒྱུས་དང་རྒྱལ་རབས་བྱུང་ཚུལ་བཀོད་ཡོད་དེ། 《རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་མཁས་པ་དགའ་བྱེད》བྱ་བ་ལས། “དཔའ་བོ་མི་ཉག་གི་རྒྱལ་རབས་ནི། སྔོན་དང་པོ། གྷ་ཐག་ལ་སོགས་མི་ཉག་གི་ཡུལ་ཐམས་ཅད། རྒྱ་རྒྱལ་པོའི་འོག་ན་ཡོད་པ་ལ། …”ཞེས་སོགས་མི་ཉག་རྒྱལ་པོ་ཐོག་མ་དང་པོ་བྱོན་ཚུལ་ནས་ལག་ཆགས་ཚུལ་དང་དེ་ནས་ནར་སོན་ཏེ་རྒྱའི་རྒྱལ་བློན་བཅས་བསད་དེ་རྒྱལ་ས་བླངས་ཚུལ་སོགས་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ནང་དོན་ལྟ་བུ་ཞིག་ངག་སྒྲོས་བཞིན་གླེང་ཐོག དེའི་རྒྱལ་རབས་དྲུག་པའི་མི་ཉག་རྒྱལ་རྒོད་བྱ་བ་ནས་རྒྱལ་རྒྱུད་ཆད་དེ་ཧོར་ཇིང་གིར་ལ་རྒྱལ་ས་ཤོར་ཚུལ་བཅས་མང་ཙམ་ཞིག་བཀོད་ཡོད་པ་དང་། ཡང་དེའི་མངའ་ཁོངས་ནི་《མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་》དུ་“དེ་དུས་མི་ཉག་གི་ཡུལ་ནི། བྱང་གི་བོད་སོག་གི་མཚམས་ཆུ་ནག་དང་ཉེ་བའི་སར་མི་ཉག་རྒྱལ་པོའི་ཐོག་མ་སི་ཧུའི་གའི་ཇུ་ཞེས་པ་བྱུང་སྟེ་རྒྱ་ཧོར་ཕལ་ཆེར་གྱི་བདག་པོ་བྱས། ཤར་ན་རྒྱ་ནག ལྷོ་ན་འཇང་། ནུབ་ན་བོད། བྱང་ཧོར་གྱིས་བཅད་པའི་དབུས་ནི་མི་ཉག་གི་རྒྱལ་ཁམས་ཏེ་གོ་ཏན་གྱིས་བཟུང་བའི་གྷ་དང་བྱང་སོགས་ནི་ཡུལ་གྱི་དངོས་གཞི་ཡིན་ལ།
རབ་སྟོད་ཚར་སྒང་གི་ས་རྣམས་ཀྱང་མི་ཉག་ལ་གཏོགས་ཞེས་བཤད། ”ཅེས་འཁོད་ཡོད་པ་ལྟར་ལགས་ཤིང་། རྒྱའི་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚང་རྣམས་སུའང་ལྡོང་གི་གནས་ཚུལ་དང་ཞིས་ཞཱ་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་བྱུང་བ་མང་པོ་བཀོད་ཡོད་པ་དང་། ཞིབ་རྒྱས་ནི་དེང་དུས་ཀྱི་མཁས་པ་མང་པོའི་དཔྱད་རྩོམ་དང་ལོ་རྒྱུས་གསར་དུ་སྤེལ་བའི་རྩོམ་ཡིག་བཅས་སུ་གསལ་བ་བཞིན་ལགས་ཤིང་། ཡང་དེ་ལྟར་བོད་རྒྱའི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་སུ་བཤད་ཚུལ་ཅུང་ཟད་ཁ་མི་མཚུངས་པ་ཡོད་ནའང་དེང་སྐབས་ཡོངས་གྲགས་ལ་མི་ཉག་གི་དྲག་དཔོན་ལིས་ཡོན་ཧོ་བྱ་བས་ལྡོང་རིགས་གཙོས་པའི་ཡུལ་དེའི་ཚོ་ཁག་རྣམས་བསྡུས་ཏེ་སྤྱི་ལོ༡༠༣༨ལ་མི་ཉག་རྒྱལ་རབས་ཐོག་མར་བཙུགས་ནས་སྔ་གཞུག་ཏུ་རྒྱལ་རབས་བཅུ་ལྷག་གིས་ལོ་ངོ་ཉིས་བརྒྱར་ཉེ་བའི་རིང་རྒྱལ་ཁམས་ལ་དབང་བསྒྱུར་ཏེ། སྐབས་དེའི་བྱང་གི་ལིའོ（辽）དང་ཅིན（金）བྱ་བའི་རྒྱལ་ཁག་མ་ཟད། རྒྱའི་སུང་རྒྱལ་རབས་བཅས་ལའང་ཡུལ་རྩོམ་ཀྱི་དམག་འཁྲུག་མང་པོ་བརྒྱབ་ཅིང་། བོད་ཀྱི་ཤར་མཐའི་ཙོང་ཁའི་རྒྱལ་པོ་དང་ཡང་འབྲེལ་གཏུག་ཆེ་ལ། སྲིད་དབང་དར་བའི་རྩེར་སོན་སྐབས་མངའ་ཐང་ནི་ཀྲུའུ་ཁག་ཉི་ཤུ་ལྷག་ཙམ་སྟེ་དེང་གི་ཉིན་ཞཱ་ལྗོངས་ཡོངས་དང་ཧྲན་པེ་དང་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གྱི་ནུབ་བྱང་དང་མཚོ་སྔོན་པོའི་ཤར་བྱང་ངམ་ནང་སོག་གི་ས་ཁུལ་ཁ་ཤས་བཅས་བཟུང་སྟེ་སུང་རྒྱལ་རབས་དང་འགྲན་དུ་ལངས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སྟོབས་ལྡན་ཞིག་ཡིན།
མི་སྡེ་གཙོ་བོ་ལྡོང་རིགས་ཏེ་བོད་དང་རྒྱ་ཧོར་སོག་གསུམ་དང་བཅས་པའི་མི་འབོར་མོད་པོ་ཡོད་པར་བཤད། ཆབ་སྲིད་དང་དཔལ་འབྱོར་རིག་གནས་ལ་སོགས་པའི་ཐད་དུའང་རྒྱ་བོད་དང་འབྲེལ་གཏུག་ཟབ་ཅིང་། རྟ་དང་ཇ་ལན་ཚྭ་སོགས་བརྗེ་ཚོང་ལས་དར་ཐོག་ཙོང་ཁའི་རྒྱལ་སྲས་དང་རིགས་རྒྱུད་གཅིག་པས་དེ་དང་འབྲེལ་བ་ལྷག་ཏུ་དམ་པོ་བྱུང་བར་གྲགས། མི་ཉག་ལ་རང་གི་ཡི་གེ་ཡོད་ཅིང་དཔེ་ཆ་དང་རྡོ་ཡིག་སོགས་ད་ལྟའང་མངོན་སུམ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པ①དེ་རྣམས་ལགས་ཤིང་། དེ་ནས་སྤྱི་ལོ༡༢༢༧ལ་སོག་པོའི་རྒྱལ་པོ་ཧོར་ཇིང་གིར་གྱིས་མི་ཉག་རྒྱལ་ཁབ་བསྣུབས་ཏེ་དབང་དུ་བསྡུས་པ་དང་། དེར་བརྟེན་རྒྱས་ཡུལ་དེ་ལའང་ཉིན་ཞཱ（宁夏）སྟེ་མི་ཉག་ཞོད་འཇགས་ཞེས་པའི་མིང་བཏགས་པ་ད་བར་དུ་བཀོལ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། ཡང་བོད་ཀྱི་ཧོར་ཟླ་ཞེས་པའི་འབོད་སྲོལ་དེའང་འདི་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་སོགས་ཤེས་དགས་སོ། ། དེ་ལྟར་ཡོངས་གྲགས་ལ་མི་ཉག་རྒྱལ་རབས་རྒྱ་ཧོར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ལྟར་ལོགས་སུ་འཁོད་པ་ལས་བོད་ཀྱི་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཕྲན་གྱི་གྲས་སུ་མི་ཐེ་མོད། འདིར་ཕྲན་གྱིས་བོད་དང་འབྲེལ་ཆེ་བ་གཞི་བཟུང་སྟེ་ཞར་བྱུང་གི་ཚུལ་གྱིས་ངོ་སྤྲོད་ལྟ་བུར་མདོ་ཙམ་གླེང་བ་ལགས་ན་ཞིབ་གསལ་ནི་བོད་རྒྱའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་རྣམས་ལས་ཤེས་པར་བྱའོ། །
①ལང་ཀྲུའུ་སོགས་ནས་ཐོན་པའི་རྡོ་རིང་དང་ཡི་གེ་ལ་གོ།
ཁམས་པའི་དྲ་བའི་འཕྲིན་སྟེགས་ལས་བཤུས།
རྩོམ་སྒྲིག་པ། ཀླུ་མོ་མཚོ།
རྒྱལ་མོ་འབྲུག་པས་མི་ཉག་རྒྱལ་པོའི་སྐོར་བཤད་པ།