རྩོམ་ཡིག་འདིར་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོས་ནང་བསྟན་གཞུང་ལུགས་ལ་སློབ་གཉེར་བྱེད་པའི་གོ་རིམ་ཁྲོད་སྐབས་དེའི་དབུས་གཙང་གི་གདན་ས་ཆེ་ཁག་རྣམས་སུ་གྲྭ་སྐོར་ལན་གཉིས་ཇི་ལྟར་མཛད་ཡོད་པ་ལས་འཕྲོས་ཏེ། གྲྭ་སྐོར་ལ་ཕེབས་པའི་གདན་ས་དག་ལ་ཡུལ་དངོས་བརྟག་དཔྱད་དང་། འབྲེལ་ཡོད་རྒྱུ་ཆ་ལ་གཞི་བྱས
[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།] དཔྱད་རྩོམ་འདིར་བོད་རྒྱ་བཀའ་བསྟན་དུ་ཡོད་པའི་ཚད་མ་རིག་པའི་སྐོར་གྱི་བསྟན་བཅོས་དང་དེའི་རིགས། བམ་ཚད་ལོ་ཚིགས།མཛད་པ་པོ་དང་ལོ་ཙཱ་བ། ད་ལྟ་གང་དུ་ཡོད་པ། ལེགས་སྦྱར་སྐད་ཀྱི་མ་ཡིག་གི་གནས་ཚུལ་སོགས་ལ་རྟོག་ཞིབ་བགྱིས་ཡོད་ལ། ཁྱད་པར་དུ་བོད་རྒྱའི་བཀའ་བསྟ
ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་པའི་ཚུན་ཆད་དུ་བོད་ཀྱི་ལྷུག་རྩོམ་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་ལ། ལྷག་པར་ལྷུག་རྩོམ་གྱི་གོ་དོན་དང་རིགས་དབྱེ། བརྗོད་བྱ་སོགས་ཀྱི་ཐད་འགྱུར་བ་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད། བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ལྟར་གྱི་གོ་བ་ལེན་སྟངས་སམ་སྙན་ངག་མེ་ལོང་མའི་རྗེས་འབྲངས་པའི་བོད་ཀྱི་ལྷ
དཔྱད་རྩོམ་འདིའི་ནང་དུ་གཙོ་བོ་གེ་སར་སྐུ་ན་ཕྲ་དུས་མཚོ་ལྷོའི་ཁྲི་ཀ་ནས་བཞུགས་མྱོང་ཟེར་བ་དེ་བདེན་མིན་ཐད་དུ་དོན་ཚན་གསུམ་བགོས་ཏེ་ལུང་དང་རིགས་པས་བསྒྲུབས་པ་སྟེ།གཅིག་ནི་སྔོན་བྱོན་མཁས་པའི་གེ་སར་མཆོག་འཁྲུངས་ཡུལ་བཅས་པའི་སྐོར་གྱི་གསུང་སྒྲོས།གཉིས་ནི་དེང་རབས་གེ་སར་ཆེད་མཁ
དཔྱད་རྩོམ་འདིར་དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་དུས་ཀྱི་དབའ་བཞེད་བྱ་བའི་ཡིག་རྙིང་གི་ཕྱི་མོ་གང་ཡིན་ལ་དཔྱད་ཞིབ་ནན་ཏན་བྱས་པ་བརྒྱུད་ཡིག་རྙིང་དེ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་མྱང་དང་དབའ་ཡི་རུས་རྒྱུད་རྙིང་བ་གཉིས་ཀྱི་འགལ་འདུ་དང་། དེ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་མི་མཐུན་པའི་གྱེས་པ་གཉིས་ལ་བརྟེན་ནས་དབ
[གནད་བཏུས]དགེ་བཤེས་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོས་ཞོལ་བཀའ་འགྱུར་ལ་ཞུས་དག་མཛད་པའི་ཡིག་ཆ་གལ་ཆེན་མང་པོ་ལས་ཞུས་དག་གི་དུས་ཡུན་དང་ལོ་ཚིགས། མི་སྣ་སོགས་གཅིག་མཐུན་མིན་པ་མ་ཟད། ཞོལ་བཀའ་འགྱུར་དཀར་ཆག་ཏུ་དགེ་བཤེས་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོའི་མཚན་གྱི་ཟུར་ཙམ་ཡང་གླེང་མེད། དོན་ལ་སྤྱི་ལོ1920ནས་བཟུང་
སྒྲུང་ཐུང《ལྷམ་ཆུང》ནི་བྱིས་པ་ཞིག་གི་ནང་སེམས་ཀྱི་རྙོག་འཛིང་གི་ཆ་དེ་ལྷུར་ལེན་བྱས་པ་བརྒྱུད་དེ། མིའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་ཐག་སྣེ་དེད་ནས་མི་སྣའི་ནང་སེམས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ལ་སྙོབས་པ་ཅན་ཞིག་དང་། རྩོམ་པ་པོའི་འཚོ་བའི་ཉམས་མྱོང་གི་རིན་ཐང་ལས་བར་སྐབས་འདིའི་བྱིས་པའི་བརྩེ་དུང་ངམ་སྒྲ
དེང་རབས་རྒྱང་བསྟེན་སློབ་གསོ་ནི་མིག་སྔར་རང་རྒྱལ་གྱི་སློབ་གསོའི་རྣམ་པ་གསར་ཤོས་ཤིག་ཡིན། དེ་ནི་དྲ་རྒྱའི་ཆ་འཕྲིན་ལག་རྩལ་དང་། སྨྱན་མང་ལག་རྩལ་གྱི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་དར་རྒྱས་བྱུང་བའི་སློབ་གསོའི་རྣམ་པ་ཞིག་རེད། དེང་རབས་རྒྱང་བསྟེན་སློབ་གསོའི་ལས་ཀ་བྱེད་སྟངས་ནི་དྲ་རྒྱའི་ཆ
གངས་ལྗོངས་སྐྱེ་དགུའི་མགོན་སྐྱབས་ཆེན་པོ་སྟེ་རྒྱལ་དབང་ལྔ་བ་རིན་པོ་ཆེས་གཙུག་ལག་གཉིས་ཆར་གྱི་བགྱི་བ་ཐམས་ཅད་རྒྱལ་དབང་རང་ཉིད་དང་ཁྱད་མེད་པར་གསུངས་ཤིང་། རྒྱལ་ཐབས་ཀྱི་ཚངས་པ་ཆེན་པོར་དབང་བསྐུར་བའི་གངས་ལྗོངས་ཀྱི་སའི་ཚངས་པ་ཆེན་པོ་སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོ་མཆོག་དང་
བདག་གིས་སྐབས་སུ་བརྗོད་པར་འདོད་པ་ནི་བོད་ཀྱི་དུས་རབས་རིམ་བྱུང་གི་ལོ་ཙཱ་པ་བཀའ་དྲིན་ཅན་དག་གིས་རྒྱ་གར་གྱི་ནང་པའི་གསུང་རབ་གཙོ་བྱས་པའི་བསྟན་བཅོས་སྣ་ཚོགས་བོད་དུ་བསྒྱུར་པའི་ལག་ལེན་ཁྲོད་སྔ་མའི་ལག་ལེན་གྱི་ཉམས་མྱོང་ཕྱོགས་སྡོམ་མཛད་པ་ལས་བྱུང་བའི་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་ཚུལ་ཇ
དཔྱད་རྩོམ་འདིའི་ནང་སྟག་ཚང་ཤེས་རབ་རིན་ཆེན་དེ་མཁས་པ་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཡུལ་གང་ནས་ཡིན་པ།སློབ་གཉེར་ཇི་འདྲ་བྱས་པ། འགྱུར་དང་བརྩམས་ཆོས་ཅི་འདྲ་ཡོད་པ། ཁོང་ལ་གང་ཟག་གཞན་དང་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་ཆོས་ཅི་ཡོད་པ། ཁྱད་པར་ཁོང་ལ་ལོ་ཙཱ་བའི་མཚན་སྙན་ཇི་ལྟར་བྱུང་ཚུལ་དང་གྲུབ་འབྲས་ཅི
རྩོམ་འདིར་བོད་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་ངག་རྒྱུན་དང་། གནམ་རིག་སྐར་རྩིས་ཀྱི་གཞུང་། བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་། གྲུབ་མཐའི་གཞུང་། ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་སོགས་ལ་གཞི་བཅོལ་ཏེ། རིག་གཞུང་དེ་དག་དང་འབྲེལ་ནས་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་ཏུ་བཤད་པའི་དུས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་སྐོར་གླེང་ཡོད།
རྩོམ་འདིར་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་གསང་བ་ཆོས་ལུགས་དང་འབྲེལ་བའི་རུ་པ་ཏིའི་གཏམ་དེ་ཉིད་ཐོག་མར་ཇི་ལྟར་བྱུང་བ་དང་བར་དུ་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་གང་དག་ལ་བརྟེན་ནས་འཕེལ་འགྲིབ་ཇི་འདྲར་གྱུར་བའི་དོན་ལ་དཔྱད་ཡོད་ཅིང་། བོད་དུ་གྲགས་དང་མ་གྲགས་པའི་《མ་ཧཱ་བྷ་ར་ཏ་》ཡི་འབྲེལ་ཡོད་གཏམ་རྒྱུད་དག་གི་
ངག་རྒྱུན་ལྟར་ན་ཁྭ་ཏི་ཁའི་དགོན་གྱི་རྟེན་གཙོ་རྗེ་རྩ་ཐང་གཞན་ཕན་ཆེན་མོ་ནི། རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་དགུང་ལོ་ཉེར་གཉིས་པའི་སྐབས་ཤིག་ན། རྗེ་ཉིད་ཆུང་དུས་ནས་མ་ཡུམ་དང་རིང་དུ་བྲལ་བས་ཤིན་ཏུ་དྲན་པའི་ཁར། ད་ལྟ་མ་ཡུམ་ཀྱང་ལོ་ན་རྒས་པས་ཐེངས་གཅིག་མཇལ་འདོད་པའི་འདུན་པ་དྲག་པོ་མཚོན་བྱེད་དུ་ད
ཀླུ་རྒྱལ་དོན་འགྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་སྐྱོ་གར་གྱི་བསམ་བློས་ཕྱུག་པའི“གྲོ་ཞིང་ཁ”ཞེས་པར་གཟིགས་རོགས་ཞུ།
བརྟག་ཐབས་ཀྱི་ལས་ལ་བསྙེག་པ་ནི་ཚན་རིག་གི་འཇུག་སྒོ་ལྟ་བུ་ཡིན་པས་སྔོན་བྱོན་མཁས་པ་ཚོས་ཀྱང་བརྟག་ཐབས་ཀྱི་ལས་རིགས་འདི་ལ་ཧ་ཅང་གིས་དོ་སྣང་དང་གདེང་འཇོག་མཐོན་པོ་བྱས་ཏེ་འདིའི་སྐོར་གྱི་གཞུང་ལུགས་འདྲ་མིན་མང་དུ་མཛད་ཡོད། བསྟན་འགྱུར་ནང་དུའང་བརྟག་ཐབས་ཀྱི་སྐོར་འཁོད་ཡོད་པ་དཔ
དཔྱད་རྩོམ་འདིར་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚང་དང་དེང་གི་རྟོག་ཞིབ་ཡིག་རིགས། དམངས་ཁྲོད་ངག་རྒྱུན། དུར་ཐོན་དངོས་རྫས་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་མཚོ་སྔོན་གཏེར་ལམ་རྫོང་གི་བོད་བཙན་པོའི་དུས་ཀྱི་བང་སོ་ཨང་གསུམ་པའི་རྡོ་རིང་ཡི་གེའི་ནང་དོན་དང་བང་སོ་བརྩིག་པའི་དགོས་པ། རྡོ་རིང་གི་ཁྱད་ཆོས་སོགས་ལ་དཔ
གཟི་ནི་བོད་ཁ་བ་གངས་ཅན་པའི་ཡུལ་དུ་ཐོན་པའི་རིན་པོ་ཆེའི་རིགས་ཤིག་ཡིན། ཕལ་ཆེར་ལོ་ངོ་བཞི་སྟོང་གི་ལོ་རྒྱུས་ལྡན་ཡོད། ཆེས་ཐོག་མའི་གཟི་རིན་པོ་ཆེ་འདི་གངས་རིས་བསྐོར་བ་ཞང་ཞུང་གི་ཡུལ་དུ་དར་ནས་རིམ་པར་བོད་ཀྱི་ལྗོངས་ཡོངས་སུ་ཁྱབ། ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་གི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་གཟི
དེ་ཡང་རྒྱབ་ཁབ་དང་མི་རིགས་གང་ཞིག་ཡིན་རུང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྨང་གཞི་ནི་སློབ་གསོ་ཡིན་ལ། སློབ་གསོའི་རྟེན་གཞི་ནི་དཔེ་ཀློག་ཡིན། ཆར་རྗེས་ཀྱི་མྱུ་གུ་འབུས་པ་ལྟར་ནར་སོན་བཞིན་པའི་བྱིས་པ་ཚོ་ནི་ང་ཚོའི་མི་རིགས་ཀྱི་མ་འོངས་པའི་བླ་སྲོག་ཡིན་ལ། མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་མཚར་འོད་སྟོང་འབར་བ
“ཡིག་ཚང་རིག་པ་ཆེན་མོ”ཡི་ལྟ་བས་གནའ་དེང་མཉམ་གནས་ཀྱི་ཡིག་ཚང་རིག་པའི་མ་ལག་འཐུས་ཚང་ཞིག་འཛུགས་ཐུབ་པ་དང་། རིག་ཚན་ཚུགས་ཐུབ་ཅན་དང་ཆེད་ལས་ཅན། དུས་རབས་ཅན། ཚན་རིག་ཅན་དུ་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བ་དང་མི་སྣ་སྐྱེད་སྲིང་བྱ་བར་རྟིང་སྐུལ་གྱི་ནུས་པ་མི་དམན་པ་ཐོན་ངེས་ལགས་སོ། ། ལུང་
དེང་སྐབས་ཡོངས་གྲགས་སུ་བོད་དུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་མ་དར་གོང་བོད་ཡུལ་རང་ས་རང་ཡུལ་ནས་ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་ཀྱིས་དར་བའི་གདོད་མའི་ཆོས་ལུགས་ཤིག་ཡོད་པ་སྟེ་བོན་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེས་བཞེད་དགོངས་གཅིག་མཐུན་ཏུ་གྱུར་ཡོད་དེ། 《དེབ་ཐེར་དཀར་པོ》ལས།“གཡུང་དྲུང་རྣམས་ཀྱི་ལྟར་ན་ཐོག་མར་བོན་གྱ
དཔྱད་རྩོམ་འདིའི་ནང་དུ་དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུའི་བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་གི་ཡིད་བརྙན་གྱི་སྒྲིག་གཞིའི་འགོད་ཚུལ་ལ་མཐར་ཆགས་ཅན་དང་གཤིབ་བསྡུར་ཅན། མཚུངས་སྦྱོར་ཅན། འཁོར་མ་ཅན། བརྩེགས་མ་ཅན་བཅས་རིགས་ཆེན་པོ་ལྔར་དབྱེ་སྟེ། དེ་དག་ལ་དཔྱད་པ་ཅུང་ཟད་བཏང་བ་བརྒྱུད་ནས་སྲོལ་རྒྱུ
དེ་ཡང་སྤྱིར་རྩོམ་རིག་གི་འབྱུང་ཁུངས་སྐོར་ལ་འགའ་རེས་ལྷ་ཡུལ་ནས་མི་ཡུལ་དུ་དར་བར་འདོད་པ་དང་། ཡང་སྲོག་ཆགས་སོགས་ལ་ལད་མོ་བྱས་ནས་བྱུང་བར་འདོད་པ་དང་། རྩོམ་རིག་ནི་རོལ་རྩེད་ཙམ་ཡིན་པར་འདོད་པ། བསམ་པའི་བརྩེ་དུང་སྟོན་པའི་དགོས་མཁོ་ལྟར་བྱུང་བར་འདོད་པ་སོགས་འཛམ་གླིང་ཤར་ནུབ་ཀ
དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་ཆེན་པོ་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ་འཇམ་དཔལ་དགྱེས་པའི་བློ་གྲོས་མཆོག་ནི་བོད་ཀྱི་ཉེ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གི་ངེས་པ་དོན་གྱི་གཞུང་ལུགས་རབ་འབྱམས་སྨྲ་བ་དང་། མཚན་ཉིད་པ་ཆེན་པོ། བསམ་བློ་པ་ཆེན་པོ། སྙན་ངག་པ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ལྷག་པར་དུ་ཞྭ་སེར་བསྟན་པ་འཛིན་སྐྱོང་ས
[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།] གྲུབ་མཐའ་གཞན་གྱི་དགོན་པ་དག་དགེ་ལུགས་པར་འགྱུར་བའམ་བསྒྱུར་བ་ནི་དགེ་ལུགས་པ་བོད་ཡུལ་དུ་འཕེལ་རྒྱས་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེ་ཡང་དགེ་ལུགས་པའི་གྲུབ་མཐའ་མདོ་ཁམས་སྨད་དུ་དར་བའི་གོ་རིམ་ཁྲོད་དུ་ས་སྐྱ་དང་རྙིང་མ། བཀའ་བརྒྱུད་ས