ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་རིང་ལ། “ཡུལ་སྐོར+”དང“+ཡུལ་སྐོར”གྱི་འདུ་ཤེས་ལྟར། མཚོ་སྔོན་གྱིས་ཡུལ་སྐོར་དེ་རིག་གནས་དང་ཞིང་ལས། ལུས་རྩལ་སོགས་དང་མཚམས་བརྒལ་མཉམ་འདྲེས་བྱེད་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཧུར་བརྩོན་གྱིས་སྐུལ་འདེད་བྱས་ཏེ། ཐོན་རྫས་གསར་པ་དང་ལས་རྣམ་གསར་པ། འདོན་སྤྲོད་གསར་པ་རྒྱུན་ཆད་
ཐོ་ཐོ་མས་རང་གི་སློབ་གྲྭ་ཅིའི་ཕྱིར་དུ་བརྗེ་སྤོར་བྱེད་དགོས་པ་ཚོར་གྱིན་མེད་ལ། ཨ་མས་ཀྱང་མོ་ལ་ཅིའི་ཕྱིར་དུ་སློབ་གྲྭས་ཕྱིར་ཕུད་པའི་སྐོར་བཤད་མེད། ཅི་འདྲའི་རླབས་ཆེ་བའི་ཨ་མ་ཞིག་དང་རང་གཤིས་ཅན་གྱི་བྱིས་པ་ཞིག་རེད་ཨང་། ལོ་རིམ་དང་པོའི་ཐོ་ཐོ་མ་སློབ་གྲྭས་ཐེངས་གཉིས་ལ་ཕྱིར
གཏམ་དཔེ་ནི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཡུན་རིང་ཐོན་སྐྱེད་འཐབ་རྩོད་དང་འཚོ་བའི་ཉམས་མྱོང་ཁྲོད་གསོག་འཇོག་དང་ཞུན་བརྡར་བྱས་པའི་གཏམ་གྱི་སྙིང་བཅུད་ཡིན་ཞིང་། རྩོམ་ལུས་ཀྱི་རྣམ་པ་གཞན་དང་མི་འདྲ་བར་ཆེས་ཐུང་ཞིང་གཟུགས་བརྙན་གྱི་རང་བཞིན་ལྡན་པ། རྣ་བར་སྙན་ཞིང་ཡིད་ལ་ཟུག་པ། ངག་ལ་རྒྱུག་ཅིང་འ
མཚོ་སྔོན་པོའི་འགྲམ་དུ་སོང་ནས་སྔོ་བསངས་བསངས་ཀྱི་མཚེའུ་དང་གཡའ་དག་པའི་ནམ་མཁའ། དྭངས་གཙང་གི་མཁའ་དབུགས་བཅས་ལ་རོལ་མྱོང་བྱེད་པ་དང་། བཙུན་མོ་སྒང་དུ་འགོས་ནས་རྒྱང་རིང་དུ་བསྲིངས་པའི་མུ་མཐའ་མེད་པའི་རྩྭ་ཐང་ལ་བལྟ་བ། གཞན་ད་རུང་འཇའ་ཚོན་གྱི་ཕ་ས་དང་། དྭངས་གཙང་གི་རྨ་ཆུ་སྔོན་
རིག་གནས་སྣ་མང་དང་སྐད་ཡིག་སྣ་མང་བར་འབྲེལ་འདྲིས་ཇེ་ཟབ་ནས་ཇེ་ཟབ་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་དེང་གི་དུས་འདིར་བོད་ཡིག་ཏུ་འགྱུར་དེབ་མང་པོ་ཞིག་ཐོན་དང་འཐོན་བཞིན་ཡོད་པས། བོད་འགྱུར་དཔེ་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་པར་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུ་ནི་བོད་ཡིག་དཔེ་སྐྲུན་ལས་ཀའི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།
ཞུས་ཆེན་ལོ་ཙཱ་བ་དཔའ་རིས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་ཚེ་གང་བོར་ལོ་ཙཱའི་ལས་དོན་ལ་བསྟིམས་པ་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཆོག་པར་སྣང་ལ། དེ་ཡང་ཁོང་གི་རྒྱ་ཆེ་ལ་གཏིང་ཟབ་པའི་ལོ་ཙཱའི་དགོངས་པ་དང་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་རྩལ་ལས་འཁྲུངས་པའི་དཔེ་དེབ། དཔྱད་རྩོམ་མང་པོས་བདེན་པ་རྙེད་ཐུབ། ཁོང་གིས་ད་ལྟའི་གནས་བབ་
ཅིང་སོགས་ཀྱི་ཕྲད་ནི་སུམ་ཅུ་པའི་རྩ་བ་རུ་དངོས་བསྟན་ལ་མ་བྱུང་ཞིང་། བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་འགྲེལ་གྲགས་ཆེ་བ་འགའ་རུ་ཡང་མ་བྱུང་ནའང་། ཅིང་སོགས་ཀྱི་ཕྲད་རྣམས་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་རྡོ་རིང་ཡི་གེ་དང་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་རྣམས་སུ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད།
རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོ་འོན་གྱི་བཀྲ་ཤིས་དོ་ཁར་དུས་ནམ་ཞིག་ལ་ཕེབས་པ་དང་། དུས་དེར་རྗེ་སྐུ་བཀྲ་ཤིས་དོ་ཁ་མ་བཞེངས་སྐྲུན་དང་བཟོ་བོ་སུ་ཡིན་པ། བཞེངས་པའི་དགོས་པ་དང་གནའ་རྫས་རིན་ཐང་། མདོ་སྨད་རེབ་གོང་དུ་ཅི་ལྟར་གདན་དྲངས་པ་དང་། སྒྲུབ་གནས་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་དུ་བཞུགས་པའི་དགོས་པ་སོག
ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ནི་མི་རིགས56ལས་གྲུབ་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཆེན་མོ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་ཕུགས་འདུན་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་བསྐྱར་དར་ཡོང་བར་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་པས། མི་རིགས་གང་ཡིན་རུང་ཕན་ཚུན་མཐུན་སྒྲིལ་དང་། རིག་གནས་སྤེལ་རེས་བྱེད་དགོས་པ་ནི་འདོར་དུ་མེད་པའི་འགན་འཁྲི་ཞི
བརྙན་འཕྲིན་སྙན་སྒྲོན་པའམ་མགོ་འཛིན་པར་མཚོན་ནས་བཤད་ན། ལེ་ཚན་ཁྲོད་གྱོན་གོས་འདེམ་སྐབས་ཐོག་མར་དེའི་རིག་གནས་མཚོན་རྟགས་ལ་དོ་སྣང་བྱ་དགོས་པས། གཤམ་དུ་ཕྱོགས་འགའ་ནས་གསལ་བཤད་རོབ་ཙམ་བྱ།
བོད་སྐད་ཀྱི་འབྲེལ་སྒྲའི་ཕྲད་ནི་གཙོ་བོ་དངོས་པོའི་མིང（名词）དང་དངོས་པོའི་མིང་གི་བར་མཚམས་སུ་སྦྱོར་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། བརྡ་དོན་ཀྱི་ཆ་ནས་ཆེ་ཕྱོགས་སུ་ཁོངས་གཏོགས（领属）དང་རང་བཞིན་གྱི་འབྲེལ་བ（属性关系）གཉིས་བསྟན་བཞིན་ཡོད།
མཛེས་རྟོག་སློབ་གསོའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཐོན་པའི་ནུས་པའི་སྟེང་ནས་བཤད་ན། སྤྱི་ཚོགས་སྟེང་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ཤིག་སྤེལ་བ་ནས་བཟུང་དེས་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ནུས་པ་འདོན་བཞིན་ཡོད་ལ། ཐོག་མར་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་རྒྱུ་དང་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ནུས་
ཁོ་མོས་རེབ་འདིར་འབྲོག་ཁུལ་ས་ཆ་འགར་དུས་རབས་སྔོན་མའི་ལོ་རབས་དགུ་བཅུ་པའི་མཇུག་དང་དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་དུས་མགོར་ལག་བསྟར་བྱས་པའི་རྐུན་སྟོང་འཇལ་ཚུལ་ལས་གྱོད་ཡ་དང་གྱོད་བདག་འདུམ་འགྲིག་བྱེད་ཐབས་བརྐུས་གླ་སྟེར་བ་ཞེས་པའི་ནང་དོན་རགས་ཙམ་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད།
པེ་མ་ཡུལ་སྐད་ཅེས་པ་ནི་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཕེན་ཝུའུ(平武)དང། གཟི་རྩ་སྡེ་དགུ། ཟུང་ཆུ(松潘县)། ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཝིན་རྫོང(文县)བཅས་བསྡོམས་པས་རྫོང་བཞིའི་བོད་རིགས་རྐྱང་རྐྱང་གིས་བཀོལ་བཞིན་པའི་སྐད་ལ་ཟེར་བ་ཡིན‘
དཔྱད་རྩོམ་འདིར《མག་མོག་གི་ནུབ་ཁའི་ཉི་མ》དང《ང་དང་ནུབ་ཁ》ཞེས་པའི་སྒྲུང་གཏམ་འདི་གཉིས་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོའི་བསམ་བློའི་རང་བཞིན་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་ནས་བརྗོད་སྙིང་དང་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་བཅས་ལ་བསྡུར་བ་བྱས་ནས། ཕ་མ་ཉིས་འཛོམས་མིན་པའི་སྐྱབས་མེད་རེ་མེད་དང་གཉོམ་ཆུ
《ལེགས་བཤད་འཕྲུལ་གྱི་དྲ་བ》སློབ་ཁྲིད་ཐེངས་མང་བྱས་པ་དང་ཡང་ཡང་ལྟ་ཀློག་བྱས་པའི་གོ་རིམ་ཁྲོད་དུ། ལེགས་བཤད་དེ་ནི་མི་ཆོས་ཀྱི་གདམས་པ་རྩལ་དུ་བཏོན་པའི་བསྟན་བཅོས་ཤིག་རེད་སྙམ་པའི་ངེས་ཤེས་བྱུང་ལ། མི་བྱེད་ལུགས་དང་ལས་བསྒྲུབ་ལུགས་ཀྱི་གདམས་པ་མང་པོ་མཐོང་ཡང་རྩོམ་འདིར་ལེགས་བཤད
རྩོམ་འདིར་སྙན་ངག་ཅེས་པའི་ཐ་སྙད་དང་། བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་རིག་པ། དེའི་རྣམ་གཞག་སྟོན་པའི་གཞུང་ཐོག་མ་གང་ཡིན་བཅས་དཔྱད་གཞིར་བཟུང་སྟེ། བོད་སྐད་ཁྲོད་ཀྱི་སྙན་ངག་ཅེས་པའི་ཐ་སྙད་བྱུང་ཚུལ་དང་། བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་དབུ་དུས་ནམ་ཞིག་ལ་བརྙེས་པར་དཔྱད་བརྗོད་མདོ་ཙམ་
ནང་དོན་གནད་བསྡུས། དེང་གི་དུས་ནི་ཆ་འཕྲིན་ལག་རྩལ་འཕེལ་རྒྱས་ཆེས་མགྱོགས་པའི་དུས་རབས་ཤིག་ཡིན་ལ། བོད་སྐད་རྩིས་འཁོར་སྐད་བརྡ་རིག་པ་ནི་གསར་དུ་དར་བའི་རིག་ཚན་ཞིག་ཡིན་ལ། འདིར་རྩིས་འཁོར་སྐད་བརྡ་རིག་པའི་ངོ་བོ་དང་ཁྱད་ཆོས། འཕེལ་རིམ་ལོ་རྒྱུས། ཞིབ་འཇུག་གི་ནང་དོན་གཙོ་བོ།
བོད་ཀྱི་དེང་རབས་རྩོམ་པ་པོ་གྲགས་ཅན་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་སྒྲུང་གཏམ་ལས། བརྗོད་བྱའི་གཞི་རྐང་སྒྲིག་ལུགས་ཀྱི་མི་སྣ་གཙོ་ཕལ་དང་དྲང་ཕྱོགས་དང་ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་སྣ་དེ་མིན་མི་སྣའི་འབྲེལ་བ་བཅས་ལ་དཔྱད་པ་རགས་ཙམ་བཏང་ཡོད།
སློབ་དཔོན་པད་མ་འབྱུང་གནས་མཆོག་ནི་བོད་དུ་གསང་སྔགས་ཀྱི་བསྟན་པ་ཐོག་མར་དར་སྤེལ་གནང་མཁན་གྱི་མཁས་གྲུབ་ཅིག་ཏུ་ངེས་ལ། རིག་སྔགས་ལ་བྱང་ཞིང་སྒྲུབ་ཐབས་སྣ་ཚོགས་སྟོན་པར་མཁས་པ། དུས་གསུམ་ལ་དཔྱོད་ཤེས་ཀྱིས་འཇུག་ཅིང་བོད་ཡུལ་ལ་ཕན་པ་ཆེར་མཛད་པའི་གྲུབ་པའི་སྐྱེས་བུ་ཞིག་ཡིན་མོད།
མཚོ་བོད་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་ཐད་ལ་ཏང་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་དུས་དང་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་ཐུགས་ཁུར་གནང་གི་ཡོད།
དུས་རབས་སྔོན་མའི་ལོ་རབས་ལྔ་བཅུ་བ་དང་དྲུག་ཅུ་བ་ནས་བཟུང་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་དང་ས་ཆ་མང་པོར་དར་འགོ་ཚུགས་པ་དང་བསྟུན། ཕྱི་གླིང་བའི་སྐད་དུ་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་མིང་ལ་“Tibetan Medicine”ཞེས་ཐོགས་ཡོད་པ་དང་། ད་ལྟའ
དཔྱད་རྩོམ་འདིའི་ནང་དུ་རླུང་རྟའི་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཐོག་མའི་མཚོན་དོན་དངོས་ནི་བླ་ཡིན་ལ། རུས་རྒྱུད་ཚོ་ཁག་ཕན་ཚུན་གྱི་རྩོད་གླེང་དང་གཅིག་ཁོངས་བདག་དབང་ལ་བརྟེན་པའི་བྱ་རིམ་ཁྲོད་བླ་རྟེན་སྲོག་ཆགས་ཀྱིས་མཚོན་པའི་རླུང་རྟའི་རི་མོ་བྱུང་བ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕེལ་འགྱུར་དང་ཆོས་ལུ
རྣམ་དབྱེ་གསུམ་པའི་སྐབས།དཔེར་ན།ངས་ཟ་ཞེས་ཟ་བ་བོ་ང་ཡིན་ལ། བཟའ་བྱ་དེ་ལས་ལོགས་སུ་ཡོད་པ་བར་གྱི་ཕྲད་འིས་ཀྱི་ནུས་པས་སྟོན། འོན་ཀྱང་རྒྱ་སྐད་ལ་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་པར“我吃”ང་ཟ། བྱེད་པ་པོ་སྔོན་དུ་སྦྱར་བ་ཙམ་གྱིས་སྟོན་པར་བྱེད།
རྩོམ་འདིར་ལོ་རྒྱུས་བྱུང་འཕེལ་དང་འབྲེལ་ནས་བོད་ཀྱི་སྐུང་ཡིག་གི་འབྱུང་རྐྱེན་དང་། དེ་དུས་ནམ་ཞིག་ལ་བྱུང་ཚུལ། གཞན་སྐུང་ཡིག་གི་དབྱེ་བ་དགར་སྟངས་བཅས་ཀྱི་ཐད་ནས་རང་གི་བསམ་ཚུལ་ཅུང་ཟད་གླེང་ཡོད།