《སྐུ་འབུམ་གདན་རབས་མུ་ཏིག་ཕྲེང་བ》རུ་ཀོའུ་བ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་ནི་སྐུ་འབུམ་དགོན་པའི་ཁྲི་ཐོག་གཉིས་པ་ཡིན་ཞིང་། ཁོང་སྐུ་གང་དུ་འཁྲུངས་ཤིང་གནས་གང་དུ་བླ་མ་གང་དག་ལས་དམ་ཆོས་གང་དག་གསན་པ་ལས་བརྩམས་ཏེ་སྐུ་ཚེ་ཧྲིལ་པོའི་མཛད་རྣམ་བསྡུས་པ་ཤོག་ལྡེབ་གཉིས་ལྷག་བཞུགས།[6] དེར་བཞེད་ལ
དེང་རབས་རྒྱ་བོད་ཡིག་སྒྱུར་གྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་རྩོམ་རིག་ཡིག་སྒྱུར་དང་ཁྲིམས་རིགས་ཡིག་སྒྱུར། སྲིད་ཇུས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ཡིག་སྒྱུར། གཞུང་ཡིག་ཡིག་སྒྱུར་སོགས་ཡིག་སྒྱུར་གྱི་སྐོར་ཤིན་ཏུ་མང། འདིར་གཞུང་ཡིག་ཡིག་སྒྱུར་དང་འབྲེལ་བའི་སྐོར་གྱི་གཟབ་བྱ་འགའ་ཅུང་ཙམ་གླེང་བར་བྱ་སྟེ།
སྤྱིར་སྒྲུང་རིང་འདི་ཉིད་སྟོད་ཆ་དང་སྨད་ཆའི་ཟླས་དངོས་སུ་ཕྱེས་མེད་ཀྱང་། སྒྲུང་གཏམ་སྤྱིའི་དུས་ཚོད་ཀྱི་ངོས་ནས་བལྟས་ཚེ། དེ་ནི་བྱིས་པའི་དུས་སྐབས་དང་དར་མའི་དུས་སྐབས་གཉིས་སུ་གནས་ཤིང་། དུས་སྐབས་ཆེན་པོ་འདི་གཉིས་ཀྱིས་རྩོམ་ཧྲིལ་པོ་རང་བཞིན་གྱིས་སྔ་དུམ་དང་ཕྱི་དུམ་གྱི་རྣ
མདོ་སྨད་གཅན་ཚའི་ཡུལ་གྱི་དཔལ་གྱི་ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོ་ལཱ་མོ་བདེ་ཆེན་དགོན་གྱི་ཡ་གྱལ་ཏེ་དགོན་མ་ལག་ཉེར་ལྔའི་གྲས་སུ་གཏོགས་པའི་སྐ་ཕུག་རྫོང་ནང་གསང་སྔགས་བསྟན་རྒྱས་གླིང་ནི་སྐ་ཕུག་ཡུལ་གྱི་མེས་པོ་གོང་མ་ནས་བརྒྱུད་དེ་རང་གི་མི་ཐོག་མང་པོའི་མགོ་གཏུགས་ས་དང་ཕྱག་འཚལ་སའི་དགེ་ལུགས་
སྙན་ངག་ནི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཆུང་བ་ལྔའི་ཡ་གྱལ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་པར《སྙན་ངག་མེ་ལོང》ཐོག་མར་བོད་དུ་བསྒྱུར་པ་དང་། སྙན་ངག་གི་གཞུང་འདིས་ཕྱིས་སུ་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཡོད།
དུས་ཀྱི་འཁོར་འགྲོས་དང་བསྟུན་ནས་གང་ཟག་རང་མཚན་པའི་སེམས་ཀྱི་རྒྱུ་ལུགས་དང་བློ་ཡི་དཔྱོད་ལུགས་སྣ་མང་ཅན་ལ་ཕྱོགས་པ་དང་བསྟུན། མང་མང་ཞིག་གིས་མཆོད་བརྗོད་དང་། བཤད་པར་དམ་བཅའ་བ། ཁེངས་པ་བསྐྱུངས་ཚུལ། ལུས་རྣམ་གཞག་ནི་རྩོམ་པ་པོའི་འཆར་སྒོ་རྒྱང་དུ་བསྲིང་པ་ལ་བཀག་ཏུ་གྱུར་ཅིང་།
སྐབས་འདིར་དཔྱད་གཞིར་གྱུར་པའི་སྒྲུང་དཔེ་ནི་རྨ་ས་བཟུང་གི་སྒྲུང་དཔེ་ཡིན་ཞིང་། སྒྲུང་དཔེའི་པར་གཞིའི་མ་དཔེ་དངོས་ནི་སྡེ་དགེ་གླིང་ཚང་གི་ཤིང་པར་ཏེ། 《གེ་སར་སྒྲུང་ཡིག་ཆེན་མོ》ཞེས་པ་ལས་སྒྲུང་དཔེ་སྔ་མ་གསུམ་ལས་རྨ་ས་བཟུང་དར་དཀར་མདུད་ཅེས་པའི་སྒྲུང་དཔེ་དེ་ཡིན།
སྤྱིར་འབེལ་གཏམ་ཞེས་པ་ནི་གོ་སླ་བ་དང་གོ་བདེ་བའི་གཏམ་ལ་གོ་བ་རྫ་དཔལ་སྤྲུལ་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་གི་ཆོས་འབྱུང་འབེལ་གཏམ་ཉུང་ངུ་ལྟ་བུ་དང་།གཞན་ཡང་ཡང་དག་པའི་གཏམ་མམ་དོན་དང་ལྡན་པའི་གཏམ་གླིང་ལྟ་བའི་ངོས་འཛིན་པ་མཁས་དབང་ཙེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་མཆོག་གིས“གཙུག་ལག་གཉིས་ལ་དཔྱོད་པའི་སྤྱན་ས
དཔེ་ཆོས་ནི་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་དོན་གང་ཞིག་ཉན་པ་པོར་བརྡ་ལེགས་པོར་སྟོན་སླད་དཔེ་ཡི་སྒྱུ་རྩལ་ཚད་མཐོན་པོར་སོན་པ་དག་གིས་མཚོན་པ་ཞིག་ཡིན་ཏེ། དེ་ཡང་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་མཆོག་གིས “དཔེ་ཆོས་ཞེས་པའི་མིང་ཡང་མངོན་པའི་དཔེ་དང་དེའི་རྒྱབ་ཆོས་སམ་དཔེ་དེ་ཉིད་ཀྱི་འབྱུང་རྒྱུའི་ཆོས་གཉིས་
ཁྲིམས་དོན་ཐ་སྙད་ནི་ཁྲིམས་དོན་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་སྤྱོད་པའི་འབྲེལ་ཡོད་ཡིག་ཆའི་ནང་གི་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་ཐ་སྙད་རྣམས་ལ་ཟེར་ཞིང་། ཁྲིམས་ལྟར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འགན་དབང་ལག་བསྟར་བྱེད་ཆེད་བཙུགས་པའི་ཁྲིམས་འཛིན་རྩ་འཛུགས་ཤིག་ཡིན་ལ། དེར་ཁྲིམས་ཁང་དང་ཞིབ་དཔྱོད་ཁང་སོགས་ནུས་པ་འདྲ་མཚུངས་
ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་རིང་ལ། “ཡུལ་སྐོར+”དང“+ཡུལ་སྐོར”གྱི་འདུ་ཤེས་ལྟར། མཚོ་སྔོན་གྱིས་ཡུལ་སྐོར་དེ་རིག་གནས་དང་ཞིང་ལས། ལུས་རྩལ་སོགས་དང་མཚམས་བརྒལ་མཉམ་འདྲེས་བྱེད་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཧུར་བརྩོན་གྱིས་སྐུལ་འདེད་བྱས་ཏེ། ཐོན་རྫས་གསར་པ་དང་ལས་རྣམ་གསར་པ། འདོན་སྤྲོད་གསར་པ་རྒྱུན་ཆད་
ཐོ་ཐོ་མས་རང་གི་སློབ་གྲྭ་ཅིའི་ཕྱིར་དུ་བརྗེ་སྤོར་བྱེད་དགོས་པ་ཚོར་གྱིན་མེད་ལ། ཨ་མས་ཀྱང་མོ་ལ་ཅིའི་ཕྱིར་དུ་སློབ་གྲྭས་ཕྱིར་ཕུད་པའི་སྐོར་བཤད་མེད། ཅི་འདྲའི་རླབས་ཆེ་བའི་ཨ་མ་ཞིག་དང་རང་གཤིས་ཅན་གྱི་བྱིས་པ་ཞིག་རེད་ཨང་། ལོ་རིམ་དང་པོའི་ཐོ་ཐོ་མ་སློབ་གྲྭས་ཐེངས་གཉིས་ལ་ཕྱིར
གཏམ་དཔེ་ནི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཡུན་རིང་ཐོན་སྐྱེད་འཐབ་རྩོད་དང་འཚོ་བའི་ཉམས་མྱོང་ཁྲོད་གསོག་འཇོག་དང་ཞུན་བརྡར་བྱས་པའི་གཏམ་གྱི་སྙིང་བཅུད་ཡིན་ཞིང་། རྩོམ་ལུས་ཀྱི་རྣམ་པ་གཞན་དང་མི་འདྲ་བར་ཆེས་ཐུང་ཞིང་གཟུགས་བརྙན་གྱི་རང་བཞིན་ལྡན་པ། རྣ་བར་སྙན་ཞིང་ཡིད་ལ་ཟུག་པ། ངག་ལ་རྒྱུག་ཅིང་འ
མཚོ་སྔོན་པོའི་འགྲམ་དུ་སོང་ནས་སྔོ་བསངས་བསངས་ཀྱི་མཚེའུ་དང་གཡའ་དག་པའི་ནམ་མཁའ། དྭངས་གཙང་གི་མཁའ་དབུགས་བཅས་ལ་རོལ་མྱོང་བྱེད་པ་དང་། བཙུན་མོ་སྒང་དུ་འགོས་ནས་རྒྱང་རིང་དུ་བསྲིངས་པའི་མུ་མཐའ་མེད་པའི་རྩྭ་ཐང་ལ་བལྟ་བ། གཞན་ད་རུང་འཇའ་ཚོན་གྱི་ཕ་ས་དང་། དྭངས་གཙང་གི་རྨ་ཆུ་སྔོན་
རིག་གནས་སྣ་མང་དང་སྐད་ཡིག་སྣ་མང་བར་འབྲེལ་འདྲིས་ཇེ་ཟབ་ནས་ཇེ་ཟབ་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་དེང་གི་དུས་འདིར་བོད་ཡིག་ཏུ་འགྱུར་དེབ་མང་པོ་ཞིག་ཐོན་དང་འཐོན་བཞིན་ཡོད་པས། བོད་འགྱུར་དཔེ་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་པར་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུ་ནི་བོད་ཡིག་དཔེ་སྐྲུན་ལས་ཀའི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།
ཞུས་ཆེན་ལོ་ཙཱ་བ་དཔའ་རིས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་ཚེ་གང་བོར་ལོ་ཙཱའི་ལས་དོན་ལ་བསྟིམས་པ་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཆོག་པར་སྣང་ལ། དེ་ཡང་ཁོང་གི་རྒྱ་ཆེ་ལ་གཏིང་ཟབ་པའི་ལོ་ཙཱའི་དགོངས་པ་དང་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་རྩལ་ལས་འཁྲུངས་པའི་དཔེ་དེབ། དཔྱད་རྩོམ་མང་པོས་བདེན་པ་རྙེད་ཐུབ། ཁོང་གིས་ད་ལྟའི་གནས་བབ་
ཅིང་སོགས་ཀྱི་ཕྲད་ནི་སུམ་ཅུ་པའི་རྩ་བ་རུ་དངོས་བསྟན་ལ་མ་བྱུང་ཞིང་། བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་འགྲེལ་གྲགས་ཆེ་བ་འགའ་རུ་ཡང་མ་བྱུང་ནའང་། ཅིང་སོགས་ཀྱི་ཕྲད་རྣམས་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་རྡོ་རིང་ཡི་གེ་དང་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་རྣམས་སུ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད།
རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོ་འོན་གྱི་བཀྲ་ཤིས་དོ་ཁར་དུས་ནམ་ཞིག་ལ་ཕེབས་པ་དང་། དུས་དེར་རྗེ་སྐུ་བཀྲ་ཤིས་དོ་ཁ་མ་བཞེངས་སྐྲུན་དང་བཟོ་བོ་སུ་ཡིན་པ། བཞེངས་པའི་དགོས་པ་དང་གནའ་རྫས་རིན་ཐང་། མདོ་སྨད་རེབ་གོང་དུ་ཅི་ལྟར་གདན་དྲངས་པ་དང་། སྒྲུབ་གནས་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་དུ་བཞུགས་པའི་དགོས་པ་སོག
ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ནི་མི་རིགས56ལས་གྲུབ་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཆེན་མོ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་ཕུགས་འདུན་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་བསྐྱར་དར་ཡོང་བར་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་པས། མི་རིགས་གང་ཡིན་རུང་ཕན་ཚུན་མཐུན་སྒྲིལ་དང་། རིག་གནས་སྤེལ་རེས་བྱེད་དགོས་པ་ནི་འདོར་དུ་མེད་པའི་འགན་འཁྲི་ཞི
བརྙན་འཕྲིན་སྙན་སྒྲོན་པའམ་མགོ་འཛིན་པར་མཚོན་ནས་བཤད་ན། ལེ་ཚན་ཁྲོད་གྱོན་གོས་འདེམ་སྐབས་ཐོག་མར་དེའི་རིག་གནས་མཚོན་རྟགས་ལ་དོ་སྣང་བྱ་དགོས་པས། གཤམ་དུ་ཕྱོགས་འགའ་ནས་གསལ་བཤད་རོབ་ཙམ་བྱ།
བོད་སྐད་ཀྱི་འབྲེལ་སྒྲའི་ཕྲད་ནི་གཙོ་བོ་དངོས་པོའི་མིང（名词）དང་དངོས་པོའི་མིང་གི་བར་མཚམས་སུ་སྦྱོར་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། བརྡ་དོན་ཀྱི་ཆ་ནས་ཆེ་ཕྱོགས་སུ་ཁོངས་གཏོགས（领属）དང་རང་བཞིན་གྱི་འབྲེལ་བ（属性关系）གཉིས་བསྟན་བཞིན་ཡོད།
མཛེས་རྟོག་སློབ་གསོའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཐོན་པའི་ནུས་པའི་སྟེང་ནས་བཤད་ན། སྤྱི་ཚོགས་སྟེང་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ཤིག་སྤེལ་བ་ནས་བཟུང་དེས་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ནུས་པ་འདོན་བཞིན་ཡོད་ལ། ཐོག་མར་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་རྒྱུ་དང་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ནུས་
ཁོ་མོས་རེབ་འདིར་འབྲོག་ཁུལ་ས་ཆ་འགར་དུས་རབས་སྔོན་མའི་ལོ་རབས་དགུ་བཅུ་པའི་མཇུག་དང་དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་དུས་མགོར་ལག་བསྟར་བྱས་པའི་རྐུན་སྟོང་འཇལ་ཚུལ་ལས་གྱོད་ཡ་དང་གྱོད་བདག་འདུམ་འགྲིག་བྱེད་ཐབས་བརྐུས་གླ་སྟེར་བ་ཞེས་པའི་ནང་དོན་རགས་ཙམ་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད།
པེ་མ་ཡུལ་སྐད་ཅེས་པ་ནི་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཕེན་ཝུའུ(平武)དང། གཟི་རྩ་སྡེ་དགུ། ཟུང་ཆུ(松潘县)། ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཝིན་རྫོང(文县)བཅས་བསྡོམས་པས་རྫོང་བཞིའི་བོད་རིགས་རྐྱང་རྐྱང་གིས་བཀོལ་བཞིན་པའི་སྐད་ལ་ཟེར་བ་ཡིན‘
དཔྱད་རྩོམ་འདིར《མག་མོག་གི་ནུབ་ཁའི་ཉི་མ》དང《ང་དང་ནུབ་ཁ》ཞེས་པའི་སྒྲུང་གཏམ་འདི་གཉིས་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོའི་བསམ་བློའི་རང་བཞིན་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་ནས་བརྗོད་སྙིང་དང་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་བཅས་ལ་བསྡུར་བ་བྱས་ནས། ཕ་མ་ཉིས་འཛོམས་མིན་པའི་སྐྱབས་མེད་རེ་མེད་དང་གཉོམ་ཆུ