དང་པོ། གླེང་གཞི།དེ་ཡང་སྤྱིར་སྔགས་བཅོས་རིག་པ་ནི་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་གི་ཆ་ལག་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཞིག་དང་། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གཞན་ཕན་ནད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་སེལ་བའི་ཆོ་ག་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ལ། སྔགས་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་གོ་དོན་ནི། སྔགས་རིམ་ཆེན་མོར་འདི་ལྟར་གསུངས་ཏེ། གསང་ཞིང་ས
བཙན་པོའི་མཚན་གྱི་སྒྲ་ཟུར་དུ་གནས་པའི་ཞང་ཞུང་གི་སྐད་རེ་འགའ་ནི་ཞང་སྐད་ཀྱི་རྩ་བའི་མིང་བརྡར་མཐོང་སྟེ། རྩ་བའི་མིང་བརྡ་ཞེས་པ་ནི་མི་རིགས་ཤིག་གི་མིང་བརྡའི་ཚོགས་པའི་ཁྲོད་དུ་ཆེས་གལ་ཆེ་ཞིང་སྙིང་པོར་གྱུར་པ་དང་། ནམ་རྒྱུན་མི་རྣམས་ཀྱི་འཚོ་གནས་སྤྱོད་སྟངས་ལ་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་ད
དཔྱད་རྩོམ་འདིར་བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་གྲགས་ཅན་ཚངས་དབྱངས་རྒྱ་མཚོའི་མགུར་གླུ་དང་ཆིན་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་སྙན་ངག་པ་ཆེན་མོ་ན་ལན་རོང་རོས་བརྩམས་པའི་ན་ལན་སྙན་ཚིག་གཉིས་འབྱུང་སའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག་གི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱབ་ལྗོངས་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་ཏེ། རྩོམ་པ་པོ་གཉིས་ཀའི་ཁྱིམ་རྒྱུད་དང་གོ་
རྒྱལ་ཡོངས་བོད་ཀྱི་སྒྲུང་ཐུང་འགྲན་སྡུར་སྐབས་བཞི་པའི་སྟེང་བྱ་དགའ་ཐོབ་པའི་བརྩམས་ཆོས་དག་དཔེ་བྱས་ནས་དུས་སྐབས་གསར་པའི་བོད་ཀྱི་ན་གཞོན་རྩོམ་པ་པོ་གསར་རྩོམ་ལ་འཇུག་ལུགས་ཐད་དཔྱད་ན་ཁྱད་ཆོས་འགའ་མཆིས་ཏེ། སྐད་ཆར་སྙན་ངག་གི་རྒྱན་གྱིས་སྤྲས་པའི་རྩོམ་རིག་རང་བཞིན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ལ
དེ་ནི་ཆོས་ལུགས་དད་པ་དང་ཡང་ན་ཆབ་སྲིད་དགོས་པ་གང་རུང་གི་དམིགས་ཡུལ་རྐྱང་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། ཆོས་ལུགས་དད་པ་དང་སོ་སོའི་སྐབས་དོན་གྱི་བསམ་པའི་དགོས་མཁོ། རིག་གནས་ཁོར་ཡུག ཆབ་སྲིད་དམིགས་ཡུལ་སོགས་རྒྱུ་ཚོགས་དུ་མ་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་པར་འདོད།
དབུ་ཁྱུད་དེ་རྒྱ་དཔེ་རྣམས་ཀྱི་མགོར་ༀ་འཇོག་སྲོལ་ཡོད་པ་ལས་རིམ་འགྱུར་བྱས་ཏེ་བྱུང་བ་དང་རང་རེའི་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚགས་ཀྱི་ཁྲོད་དུའང་ཡིག་མགོར་ༀ་སོར་འཇོག་བྱས་ཡོད། ཡང་དབུ་ཁྱུད་ཀྱི་ཆེས་ཐོག་མའི་རྣམ་པ་དེ་ཉི་ཟླའི་འོག་ཏུ་མེའམ་ཡང་ན་སྤྲིན་ཞིག་ཡོད་པའི་རིས་དང་ཤིན་ཏུ་འདྲ་བ་དེ་ཏག
ཡང་དག་རང་བཞིན་གྱི་རྩ་དོན་ནི་མ་ཡིག་གི་བརྗོད་བྱའི་དོན་འཁྲུལ་བ་མེད་པར་ཡང་དག་པའི་སྒོ་ནས་འགྱུར་ཡིག་གིས་མཚོན་པ་ལ་ཟེར་ཞིང་། དེ་ནི་འགྱུར་ཡིག་ཚད་ལྡན་ཡིན་མིན་གྱི་གཞི་འཛིན་ས་གཙོ་བོ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན།
རེ་ཁེ་དང་ས་ངན། རོང་མི་བཅས་ནི་དོན་གཅིག་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ཡིན་ཞིང་ས་ཁོངས་མཚོན་པའི་བརྡ་དོན་ཞིག་ཏུ་གོ་རུང་བ་ཡིན་མོད། དེང་གི་སྐབས་ལ་ས་ངན་སྐོར་གྱི་དཔྱད་འབྲས་སུ་དེ་དག་གི་སྒྲ་བཤད་ཚུལ་བཞིན་དུ་མ་གོ་བའི་གནས་ཀྱང་དུ་མ་སྣང་།[1]
རླངས་འཁོར་དུ་ཡུས་ཧྲུའུ་བོད་རིགས་སྐྱོང་ཁུལ་རྫ་སྟོད་རྫོང་ཁྲ་འདམ་ཞང་ཡུལ་གཉན་སྡེ་བའི་ན་གཞོན་ཧྲུའུ་ཅི་དང་པོ་བསྟན་འཛིན་ཆོས་རྒྱལ་གྱིས་སྡེ་བའི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་ཀློག་འདོན་བྱེད་པ་དང་། དུས་མིན་དུ་ཉེ་འགྲམ་གྱི་མི་དང་མཉམ་དུ་སྒྲོག་འགྲེལ་གྱི་ནང་དོན་ཇུས་འགོད་བྱེད་ཀྱིན་འདུ
བརྙན་འཕྲིན་ནི་བོད་རིགས་རོང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་འགྱུར་ལྡོག་གསར་པར་རྒྱུས་ལོན་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་ལམ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པས་དུས་དེབ་དང་ཚགས་པར་སོགས་ཀྱིས་འགྲན་དུ་མེད།
བོད་ཡིག་གི་རྩོམ་རིག་ནི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་ཁོངས་ཚུད་ཐ་སྙད་རེད་ཅིང་། བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གྲུབ་བྱེད་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན། ལོ་འགའི་སྔོན་ནས་བཟུང་བོད་ཀྱི་རྩོམ་སྟེགས་དང་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་གི་སྡེ་དག་ཏུ་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་ཅེས་པ་ནི་ཅི་འདྲ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་པའི་ཕྱོགས་ལ
ལོ་གསར་དང་ལོ་སར་ཞེས་པའི་ཡི་གེ་འབྲི་ལུགས་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ལ་བསམས་དུས“གནམ་ལོ་གསར་པ་ཟེར་ན་གསར་བྲི་དགོས་པ་དང་ལོ་སར་ཟེར་ན་སར་བྲི་དགོས”ཞེས་པའི་ཟེར་ཚུལ་ཞིག་དྲན་བྱུང་ལ། གསར་ནི་རྙིང་པའི་ལྡོག་ཟླ་ཡིན་པས། ལོ་རྙིང་པ་ཞིག་ཕར་བསྐྱལ་ཅིང་གསར་པ་ཞིག་ཚུར་བསུས་པའི་ཉིན་དང་པོར་ལོ་
ནང་དོན་གནད་བསྡུས། ཉེ་བའི་ལོ་འདི་དག་ལ་དེང་རབས་བོད་ཀྱི་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་མི་གཤིས་མངོན་སྟངས་ལ་སྨྱུག་ཁ་སྐོར་སྟངས་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་སུ་སོང་ཡོད་ཙང་། དུས་རབས་སྔོན་མའི་མཇུག་དང་བསྡུར་ན། མི་སྣའི་སེམས་ཁམས་གསོ་སྐྱོང་གི་སྒྲུང་གཏམ་མང་དུ་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་ཅིང་།
“སྤྱིར་གཉེན་སྲོལ་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ཁྲོད་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། མིའི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་བང་མཛོད་ཁྲོད་ཀྱི་ནོར་བུ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན། བོད་ཀྱི་ས་ཆ་མང་ཆེ་བར་བུ་མོ་ལོ་བཅོ་ལྔ་ལ་སོན་པ་ན་བག་སྟོན་ཞེས་སྟོན་མོའི་རྒྱ་ཆེ་ཆུང་མི་འདྲ་བ་ཞིག་བྱེད་སྲོལ་
རྒྱལ་ཁབ་དང་ཡུལ་གྲུ་གཞན་དག་ཏུ། དཔེར་ན། ཨན་ཐུའུ་ཧྲིན་དང་མར་ཁེ་ཐུའུ་ཝུན་སོགས་དངོས་ཡོད་དགག་རྒྱག་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྐྱེས་ཆེན་མང་དུ་བྱོན་མྱོང་ངོ་།།
དེང་རབས་རིག་གནས་སྣ་མང་ཅན་གྱི་ཁོར་ཡུག་འོག མི་རིགས་ཕན་ཚུན་དབར་གྱི་འབྲེལ་བ་སྔར་ལས་ཟབ་ཅིང་སྐད་རིགས་སྣ་མང་སློབ་པའི་ཆ་རྐྱེན་སྔར་ལས་བཟང་ལ། ལྷག་པར་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྤྱི་སྤྱོད་སྐད་ཡིག་སློབ་པའི་སྐལ་བ་ཤིན་ཏུ་ལེགས། དུས་མཚུངས་སུ་ཏང་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ས
དེ་ཡང་། ཁམས་ཀྱི་ཡུལ་ལུང་གྲགས་ཅན་དར་རྩེ་མདོ་ནི་ཆུ་གཉིས་ཀྱི་འདུས་མདོ་དང་། རི་མཐོན་པོ་གསུམ་གྱི་འགག་མདོ། ལྟག་སྒོ་གསུམ་གྱི་སྦྲེལ་མཚམས་སུ་ཆགས་ཡོད་དེ། ཆུ་གཉིས་ནི་རྒྱུ་ལ་ནས་བཞུར་བའི་རྒྱུ་ཆུ་དང་། བཞག་བྲ་ལྷ་རྩེའི་རི་རྒྱུད་ནས་བཞུར་བའི་གཡག་ཆུ་གཉིས་ཡིན།
དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་དུས་མགོ་ཙམ་ནས་བོད་ཡིག་ཚགས་པར་གྱི་མྱུ་གུ་ཐོག་མར་འབུས་ཏེ་ད་ལྟའི་བར་ལོ་བརྒྱ་ལྷག་ལས་འགོར་མེད་ཀྱང་། ཚགས་པར་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་གཞན་གྱི་རིག་གནས་ལ་སློབ་སྦྱོང་དང་། རང་གི་རིག་གནས་ཁྱབ་སྤེལ་དང་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་པར་ཕན་ནུས་ཐོན་ཡོད།
དེ་ཡང་ཉེ་དུས་བོན་པོའི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་པ་མཁས་པ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཕུན་ཚོགས་ཞུ་བ་ཅིག་གིས་རིག་པའི་མེ་ཏོག་དང་ལུགས་གཉིས་ཕོ་ཉའི་གླིང་ཞེས་པའི་འཕྲིན་སྟེགས་ཐོག གངས་རིན་པོ་ཆེའི་མགུལ་དུ་གནས་མཇལ་ལ་ཕྱིན་པའི་མཐོང་ཐོས་ཀྱི་མཚམས་སྦྱོར་ཞེས་པ་སྤེལ་ཏེ།
ཐོག་མར་ཚོང་པ་ཇི་ལྟར་ཆགས་ཚུལ་དང་། ཚོང་ལས་ཇི་ལྟར་དར་ཚུལ། ཚོང་འབྲེལ་བྱེད་སའི་ཡུལ་གྲུ། སྤྱི་གཉེར་ཚོང་ལས། སྒེར་གཉེར་ཚོང་ལས་བཅས་ཁག་ལྔ་ཡོད་པ་ལས།
སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་བའི་གོ་རིམ་ཁྲོད་དུ་མིང་མི་ཐོགས་པའི་གསར་བྱུང་བྱ་དངོས་ཇི་སྙེད་ཡོད་པ་དེས་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་མཚོན་བཞིན་ཡོད། གསར་བྱུང་བྱ་དངོས་དེ་དག་མཚོན་བྱེད་དུ་བརྡ་ཆད་གསར་པའང་སྒྱེའུ་ནང་སྙུང་བུ་བཞིན་ཐོན་ཞིང་མིང་བརྡའི་ཆུ་གཏེར་ཀློང་གི་གྲུབ་ཆ་གསར་པ་ཞི
འདིར་དེབ་སྔོན་གྱི་སྒྲིག་གཞིའི་གྲུབ་ཚུལ(体例)ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ལས་མངོན་པའི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གཞུང་གི་བསམ་བློ་སྐོར་རགས་ཙམ་གླེང་ན། འགོས་ལོ་གཞོན་ནུ་དཔལ་གྱིས་བརྗོད་གཞི་སྐབས་སོ་སོ་རྒྱས་བསྡུས་གང་ལ་དེ་བསྟུན་གྱིས་དབྱེ་འབྱེད་གསལ་པོར་བྱས་ཡོད་ཅིང་།
བོད་ཀྱི་དེང་རབས་རྩོམ་རིག་དེ་དུས་རབས་གོང་མའི“ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་པར་ནང་དོན་དང་རྣམ་པ་ཚང་མའི་ཐད་འགྱུར་བ་ཅུང་ཆེ་ཙམ་སོང་ཡོད་པ་དང་།ལོ་རབས་དགུ་བཅུ་པར་ནང་དོན་སྔར་བས་གཏིང་ཟབ་དང་རྒྱ་ཆེ་རུ་སོང་བའི་ཁར་རྩོམ་ཐབས་གསར་པ་མི་ཉུང་ཙམ་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་ངེས་ཅན་ཞིག་ཐོབ་ཡོད།”
དེ་ཡང་། རྗེ་བླ་མ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོའི་རྣམ་ཐར་ཀུན་གྱི་མ་རྩོམ་ལྟ་བུར་གྱུར་བ་མཁས་གྲུབ་རྗེས་མཛད་པའི་༼རྣམ་ཐར་དད་པའི་འཇུག་ངོགས༽ལས། ཡབ་ནི་“ད་ར་ཁ་ཆེ་ཀླུ་འབུམ་དགེ་ཞེས་བྱ་བ་ཡིན་ལ”ཞེས་དང་“འདིའི་གདུང་རུས་ནི་མལ་ཡིན་ལ། རྗེ་ཉིད་དང་གདུང་ཆོས་གཅིག་པ་ཙམ་དུ་གཏོགས་པ་ལ་མི་ངོ་སྟ
《སྐུ་འབུམ་གདན་རབས་མུ་ཏིག་ཕྲེང་བ》རུ་ཀོའུ་བ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་ནི་སྐུ་འབུམ་དགོན་པའི་ཁྲི་ཐོག་གཉིས་པ་ཡིན་ཞིང་། ཁོང་སྐུ་གང་དུ་འཁྲུངས་ཤིང་གནས་གང་དུ་བླ་མ་གང་དག་ལས་དམ་ཆོས་གང་དག་གསན་པ་ལས་བརྩམས་ཏེ་སྐུ་ཚེ་ཧྲིལ་པོའི་མཛད་རྣམ་བསྡུས་པ་ཤོག་ལྡེབ་གཉིས་ལྷག་བཞུགས།[6] དེར་བཞེད་ལ