ཆི་ཨོ་ཨར་ཁོ་ཧྥུ་སི་ཅི་ལ་ཧ་ཅང་རླབས་ཆེ་བའི་མ་འོངས་ལུང་བསྟན་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་འདི་ལྟར།“སའི་གོ་ལ་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་འགུལ་སླེ་ལྟ་བུ་ཡིན། འགྲོ་བ་མི་ནི་འགུལ་སླེ་དེའི་ནང་དུ་དུས་གཏན་དུ་ཉལ་ནས་མི་འདུག་པར། སྐར་མའི་གོ་ལ་གསར་པ་དང་བར་སྣང་ཁམས་གསར་པ་ལ་མཚམས་མི་འཇོག་པར་ཉམས་ཞིབ་བྱེད
ད་ལྟའི་མིག་དམར་ནི་བྱེ་རྡུལ་གྱི་འཇིག་རྟེན་ཞིག་དང་འདྲ་བར་གསོན་ཤུགས་སྤུ་ཙམ་མེད་ནའང་། མིག་དམར་ཕྱི་ངོས་ཀྱི་པར་རིས་ལས་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་པ་ནི། སྔོན་ཆད། མིག་དམར་སྟེང་དུ་པ་ཏྲའི་རིས་སུ་བཏབ་པ་ལྟ་བུའི་གཙང་བོ་དང་ཆུ་བོ་ཆེན་པོ་ཡོད། དབྱིན་ཇིའི《ཚན་རིག་པ་གསར་བ》དྲ་ཚིགས་སྟེང་ཚེས
2019ལོར། ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་གྱིས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་དུས་རབས་གསར་པའི་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་དགོངས་པ་མཛུབ་ཁྲིད་དུ་བྱས་ནས་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ་གཙོ་གནད་དུ་བཟུང་བ་དང་། ཏང་ཀྲི་པུའུ་ཚད་ལྡན་ཅན་གྱི་འཛུགས་སྐྱོང་དམ་འཛིན་བྱ་གཞིར་བྱེད་པ
ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་། ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་གྱིས་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་གཏོང་བ་དམ་འཛིན་བྱ་གཞིར་འཛིན་པ་དང་། ཞིང་འབྲོག་ལས་ཀྱི་མཁོ་སྤྲོད་ཕྱོགས་ཀྱི་གྲུབ་ཆའི་རང་བཞིན་གྱི་སྒྱུར་བཅོས་གཙོ་རྐང་དུ་བྱེད་པ། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་སྡོད་མལ་ཁོར་ཡུག་བཅོས་སྒྲིག་དང་། ཞིང་འབྲོག་ལས་ཀྱི་ཕན་འབྲས་ཆེ་
ནུས་པ། དབྱང་འགྱུར་འགོག་པ་དང་། རྒས་འགོག། ཀླད་སྙིང་ཁྲག་རྩར་སྲུང་སྐྱོང་གི་ནུས་པ་ལྡན་ལ། རྒྱུན་གཏན་གྱི་མིག་ཤེད་སྲུང་བ་དང་། མཚན་་ལོང་གི་ནད་རྟགས། མིག་སྐམ་པའི་ནད་བཅས་སྔོན་འགོག་བྱེད་ཐུབ།
སྤྱི་ལོ1901ལོའི་དབྱར་ཁར། ཨ་མེ་རི་ཁའི་ཉིའུ་ཡོ་ས་ཆའི་མཁའ་རླུང་ནི་ཚ་ཞིང་བཞའ་བརླན་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་ལ། པུའུ་ལུའུ་ཁི་ལིན་ཁུལ་ན་ཡོད་པའི་ས་ཁི་ཐི•ཝེ་ལེན་སི་པར་འདེབས་དཔེ་སྐྲུན་ཀུང་སི་ལ་མཁའ་རླུང་བཞའ་བརླན་ཆེ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ཐོན་སྐྱེད་ལ་གནོད་པ་ཆེན་པོ་ཐེབས་པ་སྟེ། སྣུམ་སྣག་ད
འབུ་ཆ་ག་པ་ནི་ཞིང་ལས་ཀྱི་གནོད་འབུ་གཏེ་བོ་ཡིན་ལ། འབུ་དེ་སུག་ཚིགས་སྲོག་ཆགས་རིས་ཀྱི་འབུ་སྲིན་རིགས་ལ་གཏོགས། ལུས་ཕུང་ཕྲ་ཞིང་རིང་ལ། ལུས་མདོག་ལྗང་གུ་དང་ཁམ་སེར་ཡིན་ཞིང་། ལུས་ངོས་སུ་ཆི་ཐིན་རྒྱུའི་ཕྱིའི་རུས་སྐོགས་ཡོད་པ་དེས་ལུས་ནང་གི་གཤེར་ཆ་འཛིན་ཐུབ་པས་ཕྱིའི་ཐན་པ་དང་
སྐད་ཡིག་གི་བྱུང་བ་དང་ཚན་རྩལ་གྱི་མྱུ་གུ་འབུས་པ་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་དང་དངོས་པོའི་ལོངས་སྤྱོད་དར་རྒྱས་སུ་ཕྱིན་པའི་འབྲས་བུ་རེད། སྐད་ཆ་ནི་ཕན་ཚུན་གོ་བརྡ་སྤྲོད་བྱེད་དང་། བསམ་བློ་བརྗེ་རེས་ཀྱི་ལག་ཆ་ལྟ་བུ་ཡིན་ལ། ཡུལ་གྲུ་མི་གཅིག་པའི་དབང་གིས་སྐད་ཆ་ལ་
ཏོག་དབྱིབས་ནད་དུག་གསར་པས་བསླངས་པའི་གློ་ཚད་ནི་རིམས་ནད་གསར་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། མིག་སྔར་ནད་རིགས་འདིར་བྱུང་བའི་ངོས་འཛིན་ལ་གཞིགས་ནས་ཕྱོགས་སྟོན་འདི་བཟོས་པ་ཡིན། རིམས་ནད་མཆེད་པའི་སྐབས་སུ་སྤྱི་དམངས་སྒེར་གྱིས་སྔོན་འགོག་དང་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་པར་སྤྱད་ན་འཐུས།
ཨ་མེ་རི་ཁའི་ཞིབ་འཇུག་ཚོགས་ཆུང་ཞིག་གིས་རྒས་ནད་རང་བཞིན་གྱི་འོན་ནད་ཕོགས་པའི་ནད་དཔེ56ལ་ཞིབ་འཇུག་རྟོག་ཞིབ་བྱས་པ་ན། ཁོ་ཚོས་ཁྲག་དྭངས་གཱེ་སྙོམས་ཐང་རྒྱུན་ལྡན་གྱི་ཚད་ལས་མངོན་གསལ་དམའ་བར་ཤེས། དེ་ནི་ལུས་ཕུང་ནང་འཚོ་རྒྱུDམ་འདང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ཡིན།
འཕྲུལ་སྒུལ་འཁོར་ལོར་འགྱུར་ལྡོག་ཐོ་འགོད་ཀྱི་རེ་བ་ཞུ་ན་དཔང་ཡིག་དང་བདེན་རྟགས་འདི་དག་འདོན་སྤྲོད་བྱེད་དགོས་པ་སྟེ།1.འཕྲུལ་སྒུལ་འཁོར་ལོའི་བདག་པོའི་ཐོབ་ཐང་དཔང་ཡིག 2.འཕྲུལ་སྒུལ་འཁོར་ལོ་ཐོ་བཀོད་དཔང་ཡིག 3.འཕྲུལ་སྒུལ་འཁོར་ལོའི་འཁོར་བགྲོད་ཡིག་རྟགས། འཕྲུལ་སྒུལ་འཁོར་ལོའ
ཉེ་ཆར། རྒྱལ་ཡོངས་ས་གནས་ཁག་གི་སྒྲིག་བཤེར་ལྟ་ཞིབ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཏང་ཡོན་ལས་བྱེད་པ་ཁག་ཅིག་གིས“ཞོར་ལས”བསྒྲུབས་ནས་ཁེ་ཕན་དོན་དུ་གཉེར་བའི་དཔེ་མཚོན་གྱོད་དཔེ་སྐོར་ཞིག་ཞིབ་བཤེར་ཐག་གཅོད་ནན་མོ་བྱས་འདུག གསེད་བཀྲོལ་བྱེད་སྐབས་ཏང་ཡོན་ལས་བྱེད་པ་ཁག་ཅིག་གི་སྒྲིག་ཁྲིམས་དང་བཅའ་
ཉེ་ཆར།《ཨ་མེ་རི་ཁའི་གསར་འགྱུར་དང་འཛམ་གླིང་གི་གནས་འཕྲིན》དྲ་ཚིགས་སྟེང་ཀླད་པའི་རྒས་ཚད་ཇེ་དལ་དུ་གཏོང་བའི་ཐབས་ལམ་སྟབས་བདེ་འགའ་སྤྱི་སྡོམ་བྱས་ཡོད།
རྒྱུན་དུ་སོ་ལེགས་པར་བཀྲུས་ཏེ།ཁ་སྦུག་གི་གཙང་སྦྲར་དོ་སྣང་ལེགས་པོ་བྱས་ན།སོ་འབུ་བཀག་ནས་བལྡད་པའི་བྱེད་ནུས་དང་ཕོ་རྒྱུའི་བྱེད་ནུས་ཇེ་ལེགས་སུ་གཏོང་བར་མ་ཟད།རྒན་པའི་ཧོན་ལོག་ནད་འགོག་ཐུབ།
དེང་སྐབས་ཀྱི་ཕ་མ་མང་པོ་ཞིག་གིས་བྱིས་པར་འབྲུ་རྩིང་བཟའ་རུ་མི་འཇུག་པ་རེད།དཔེར་ན།རྒྱུན་དུ་སྒོང་སྤྲི་དང་སྒོ་ངའི་བག་ལེབ་སོགས་འབྱར་བག་ཆེ་བའི་ཟས་རིགས་མང་དུ་བཟའ་རུ་འཇུག་པ་དང་།སིལ་ཏོག་རིགས་ཀྱི་ཁུ་བ་བཙག་རྗེས་བྱིས་པར་འཐུང་དུ་འཇུག་པ་རེད།སྙོར་སྐྱོང་བྱེད་སྟངས་འདིའི་རིགས
སྐད་ཡིག་གི་བྱུང་བ་དང་ཚན་རྩལ་གྱི་མྱུ་གུ་འབུས་པ་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་དང་དངོས་པོའི་ལོངས་སྤྱོད་དར་རྒྱས་སུ་ཕྱིན་པའི་འབྲས་བུ་རེད། སྐད་ཆ་ནི་ཕན་ཚུན་གོ་བརྡ་སྤྲོད་བྱེད་དང་། བསམ་བློ་བརྗེ་རེས་ཀྱི་ལག་ཆ་ལྟ་བུ་ཡིན་ལ། ཡུལ་གྲུ་མི་གཅིག་པའི་དབང་གིས་སྐད་ཆ་ལ་ཡ
དུས་ལྟར་དུ་འཐུང་སྨན་གྱི་ཞིབ་ཐོ་གསར་བརྗེ་བྱ་དགོས། དེར་སྦྱོར་ཚད་དང་། སྨན་བེད་སྤྱོད་པའི་ཚད་བཅས་འདུ་ལ། ད་དུང་དེ་དག་གི་སྤྱོད་གནས་གསལ་བོ་ཤེས་དགོས། དུས་རྒྱུན་སྨན་པར་སྟོན་དུས་ཞིབ་ཐོ་དང་སྨན་གྱི་ཤོག་སྒམ་ཁྱེར་ནས་འགྲོ་དགོས། འཕྲལ་བཅོས་ཁང་ལ་སྟོན་སྐབས་སུ་ཡང་ཞིབ་ཐོ་ཁྱེར
ཨ་རིའི་སློབ་ཆེན་ཞིག་གི་ཞིབ་འཇུག་ཅིག་ལས་མངོན་པ་ལྟར་ན། གཉིད་ཡུན་མི་འདང་བའི་མི་ནི་སྒྱིད་ལུག་གི་ཁྲོད་དུ་བྱིངས་པ་དང་། སེམས་ཁྲལ་དང་ཡིད་མུག་པ་སོགས་འབྱུང་སླ་བ་རེད།
ཉེ་ཆར། ཐའེ་ཝན་ཐའེ་ཀྲུང་གི་འགྲུལ་སྐྱེལ་རླངས་འཁོར་ཆུང་ངུ་ཞིག་གི་ཁ་ལོ་བས་གཏེར་ཆུ་དམ་བེ་གཉིས་རླངས་འཁོར་གྱི་དཔྱད་མཇལ་ཡོ་ཆས་སྟེགས་བུའི་གོང་གི་འདྲེད་འགོག་གདན་ཐོག་ཏུ་བཞག་པས། རླངས་འཁོར་ནང་གི་དངོས་པོ་མེར་ཤོར་ནས་རླུང་འགོག་ཤེལ་སྒོ་རང་སར་གས་པ་རེད། （མིར་ཤི་རྨས་བྱུང་མེ
དེང་སྐབས་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་སོང་བར་བསྟུན། མི་རྣམས་ཀྱི་འཚོ་བའི་ཆུ་ཚད་ཀྱང་དེ་བཞིན་གོང་འཕེལ་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པས། འཚོ་བའི་མཁོ་ཆས་ཉིན་ནས་ཟླ་དང་། ཟླ་ནས་ལོ་རེར་བསྟུད་མར་ཚོང་རར་ཐོན་གྱིན་ཡོད། མཁོ་ཆས་རིགས་ཀྱི་ནང་ནས་ཁ་པར་བེད་སྤྱོད་སྐབས་མཉམ་འཇོག་བྱ་དགོས་ས་མང་པོ་
ང་ཚོའི་ཉིན་རྒྱུན་གྱི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཁ་པར་དང་གློག་ཀླད། ipadསོགས་དང་འབྲལ་ཐབས་མེད་པ་རེད། མི་མང་པོའི་མིག་ཟུང་དུས་ཡུན་རིང་པོའི་ནང་གློག་རྡུལ་བརྙན་ཤེལ་དང་འཕྲན་པས་མིག་ཤེད་ཚད་ཆེན་པོས་དམའ་བར་ཕྱིན་པ་དང་། མིག་ཟུང་ལ་ཚད་མི་འདྲ་བའི་གནོད་སྐྱོད་ཐེབས་ཡོད་པ་རེད།
ང་ཚོས་ཤེས་གསལ་ལྟར། རྒྱུན་ལྡན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་དུ། མི་རྣམས་ཀྱིས་མིག་ལ་བརྟེན་ནས་མཐའ་འཁོར་གྱི་ཁོར་ཡུག་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་བཞིན་ཡོད། རྒྱུན་ལྡན་གྱི་མིའི་མིག་གཉིས་ཀྱི་བར་ཐག་ལ་ཕལ་ཆེར་ལི་སྨི་6ཙམ་ཡོད་པས། མདུན་ཕྱོགས་ཀྱི་དངོས་གཟུགས་ལས་གཞན་མིག་གཉིས་ལ་སོ་སོར་ཟུར་ཚད་མི་འདྲ་བ་ཡོད
མཆིན་ཚིལ་རྒྱས་པའི་ནད་ནི་མཆིན་པའི་ཕྲ་ཕུང་ལ་ཚིལ་གསོག་ནས་མཆིན་པའི་ནུས་པ་ཉམས་པའི་ནད་ཅིག་ཡིན་ཞིང་། འདི་ཡང་ནད་གཞན་པ་ལྟར་སྔར་ནས་ངོས་འཛིན་བྱས་ཏེ་དུས་ཐོག་ཏུ་བཅོས་ན་ཕན་ཡོན་ཆེ།
2018ལོའི་ཟླ11ཚེས28ཉིན། ཀྲུང་གོའི“བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་ལུམས་བཅོས”དེ་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སློབ་གསོ་ཚན་རིག་རིག་གནས་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་མིའི་རིགས་ཀྱི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་མཚོན་བྱེད་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་མིང་གཞུང་ནང་དངོས་སུ་བཅུག་པ་རེད།
སྐྱེས་པ་མང་པོ་ཞིག་རྒྱུན་པར་རྐང་པ་གཅིག་ཐོག་གཅིག་ལ་བརྩེགས་ནས་སྡོད་པར་གོམས་ཡོད། དོན་དངོས་སྟེང་བཤད་ན། རྐང་པ་གཅིག་ཐོག་གཅིག་ལ་བརྩེགས་ནས་འདུག་པ་ནི་སྐྱེས་པ་ཚོའི་བདེ་ཐང་ལ་གནོད་པའི་གོམས་གཤིས་ངན་པ་ཞིག་ཡིན།